NIINI nga semana dunay tulo ka adlaw nga bakante sa trabaho ang akong anak lalake. Mao nga nakapauli siya didto sa balay namo sa bukid. Ang maong higayon ako nga gipahimuslan. Ako ug si Misis miadto sa among balay sa Catalunan Grande mga siyam ka kilometro gikan sa sentro sa dakbayan sa Dabaw. Ang akong anak lalake maoy nahabilin didto sa balay sa umahan aron mag-atiman sa mga mananap nga tu-a didto.
Si Misis nag-asikaso sa mga buluhaton sa balay sa Catalunan Grande nga dili kaayo maatiman sa among anak babaye sanglit nag “work from home” man siya alang sa iyang gitrabaho-an nga kompaniya. Ang iya bana nagtrabaho pud samtang ang iyang duha ka mga anak nag klase “on-line” sab. Ang nakasamot pa gyud sa problema sa akong balay sa Catalunan Grande kay halos kada adlaw walay tubig gikan mga alas 8 sa buntag hangtud mga alas 12 sa udto o di ba mga ala una sa hapon. Kon mangutana ka sa DCWD ang tubag, “Daghan man gud sabay sabay naggamit sa tubig Sir kay naa man mga tawo sa ilang mga balay.” Ang lain pug nga rason, “Naa man gud giayo ang Davao Light didto dapita sa Tugbok Sir, mao nga walay kuryente ang among bomba sa tubig didtong dapita.” Wow! Kanus-a kaha mahuman ang mga daut sa pasilidad sa Davao Light diha sa Tugbok aron duna na pud tubig kada adlaw ang mga subdivisions sa Catalunan Grande. Unta mahuman na ang CoViD 19 pandemic aron mobalik na sa pagtrabaho tanan nga mga adunay trabaho ug makuhaan ang mogamit ug tubig matag buntag?
“Excuse me po!” Mora ug nasaag na ko. Dili na mao ang unod ini nako nga lindog. Ang tinuod lipay ko kaayo nga nakatugbong sa akong balay sa Catalunan Grande kay makabayad na ko sa akong mga obligasyon sama sa binulan nga kompromiso sa tubig, suga, telepono, ug aron makapamalit sa gikinahanglan sa akong pamilya didto sa bukid sulod sa usa ngadto sa duha ka semana. Unya, sanglit dunay internet ug wi-fi connection sa akong balay dinhi, maka padala ko ingon man makadawat ug mga e-mail, Facebook posts, ug mga mensahe pinaagi sa Messenger. Dinhi sa maong balay nako kahibalo ko sa mga kalihukan sa akong mga kabanay, mga higala ingon man sa katilingban. Kini tungod kay naa man ang pasilidad sa komunikasyon ubos sa mga bag-ong teknolohiya.
Pero duha lang ka mga accounts nako ang pwede nga bayran pinaagi sa on-line. Mao nga napugos ko sa pag-adto sa downtown sa dakbayan aron magbayad sa utang sa grocery sa kooperatiba diin ako membro, ingon man sa binulan nga bayranan sa tubig.
Dugaydugay pud ko natigayon sa DCWD kay daghan ug mga tawo nga namayad. Mao nga hapon na ko nakaadto sa kooperatiba aron mobayad – ug mangutang na pud – sa giutang nga mga grocery items sa milabay nga usa ka bulan ug tunga.
Paggawas nako sa grocery outlet sa kooperatiba nakurat na lang ko kay ngitngit na man diay. Samot na kay nagdag-om pud niadtong tungora. Gumikan kay duna man gihapon trapik sa kadalanan bisan pa sa kwarentinas nga gipatuman, halos mga alas 6:30 na ko nakabalik sa balay sa Catalunan Grande. Tunga sa oras na lang ug curfew na.
Ang akong Misis nga dako ang kabalaka nga basin mataymingan mi nga naay mag-atang sa dalan nga mga pulis namugios sa ako-a nga sa balay na lang mi sa Catalunan Grande matulog. Bisan pa nga ako siya giingnan nga sa Tacunan na lang mi moagi hadlok pud siya kay mingaw kaayo ang maong dalan. Bukid man gud ang agi-an. Unya sigi pa gyud ang akong anak babaye nga nagpursigir nga didto na lang matulog, surrender na lang ko. Gawas pa, naghabo-habo na ug sugod niadtong tungora ug medyo nagsugod na baya ug hanap akong panan-aw sa ingon nga mga sitwasyon. Busa wa na ko ningtingog. Ang desisyon, sa balay namo sa Catalunan Grande na mi matulog niadtong gabhi-ona sa Miyerkoles.
Samtang nanihapon mi, naminaw sab ko sa mga balita sa telebisyon. Ug sama sa halos matag adlaw nga unod sa mga balita sulod sa milabay nga walo na ka bulan, kanunay nag-una ang paghatag sa gidaghanon sa mga nasakit sa CoViD 19, pila ang naka recover, pila ang nadugang sa mga nangamatay ug pila sab ang mga bag-ong kaso. Mora na pud hinuon ug pag-ihap sa balota matag eleksiyon nga kanunay gi-atangan sa katawhan. Gibantayan pud hain sa mga dapit sa nasud ang misulbong ang mga gidaghanon sa nangasakit ug nangamatay. Gani, kaniadtoing milabay nga bulan diin ang Dakbayan sa Sugbo mao ang nag-una sa “karera” wa na igkita karon sa listahan. Human sa NCR, ang lalawigan sa Cavite na sab ang nag-una.
Human mi nanihapon, wa na nako gitiwas ang pagpaminaw sa balita ug nag-abli na lang ko sa Facebook aron didto na sab mangita ug mga bag-ong katikaran dili lang sa mga lehitimo nga tinubdan sa balita kon dili lakip na sab ang mga naggikan sa mga katawhan nga dunay personal nga kasinati-an sa mga nanghitabo sa ilang palibot. Duna pud naggikan sa mga tawo nga gigamit sa mga dagkong personalidad ug kahugpongan aron iduso ang ilang mga personal nga interest ug tumong. Ang resulta, dili na balita ang mogawas kon dili intriga.
Sa akong paghinayhinay ug “scroll” sa ako cellular nakita na sab nako ang “post” sa akong pag-umangkon nga si JB nga tu-a sa Saudi Arabia. Ambot kon nangantalita ang tonto o nagkomedya lang. Matud pa niya sa iyang mensahe:
“Good day nimo diha ‘Kol Vic. Musta man mo Auntie Nene? Musta man sab ako mga ‘cousins’ nga palainom, dili palahubog? Dili man diay madayon ang ilang biyahe paingon sa disyerto sa Saudi ‘Kol. Mao nga dili sab ma-uga ilang tutonlan labi na karong mga bulana. Na forward man gud sa ako ‘Kol Vic ang kopya sa Executive Order ni Mayor Sara mahitungod sa Liquor Ban. Sa ako pagsabot ‘Kol Vic mora man ug wa gidili ang pag-inom ug alak ingon man pagbaligya ani. Sa akong personal nga pagsabot mora ba ug kulang sa bag-ang ang maong mando ‘Kol. Mora ba ug ang liquor ban gipahiluna lang subay sa oras sa curfew gikan alas 7 sa gabi-I hangtud alas 5 sa sunod buntag. Di ba ‘Kol Vic subay sa Executive Order gidid-an ang pagbaligya sa ilimnon makahubog gikan sab alas 7 sa gabii hangtud alas 5 sa sunod buntag? Sa ingon masabot nato nga kini subay sab sa pagdili sa pag-inom sulod sa maong mga oras. Sa ako usab nga pagsabot mahimo nga magbaligya ang mga tindahan ug ilimnon makahubog atol sa adlaw nga kon sabton gikan alas 5 sa buntag hangtud alas 6:59 sa gabi-i. Intonces ‘Kol Vic pwede sab maka-inom ang mga palainom niana nga mga oras? Ambot lang kon ingon ani pagsabot sa ako mga cousins diha sa Dabaw ‘Kol Vic. Kay kon susama among pagsabot sa unod sa EO, perting lipaya seguro sa mga karaho. Ila buhaton mag adjust na lang sila sa oras sa ilang inom. Pwede sila mamalit ug ilimnon sa adlaw ug mag-inom sulod sa ilang mga balay. Pwede pug ilang tago-on ang ilang gipalit aron pagka gabi-I na sila inom didto gihapon sa ilang mga balay. Matulog paghuman ug di na maglakawlakaw pa aron di makasupak sa curfew.”
Dali nako gipangita ang gi-send sa ako-a nga kopya sa EO 55 aron basahon pag-usab ug susihon kon tukma ba ang interpretasyon sa akong gwatsinanggong pag-umangkon nga si JB. Human nako ug basa mora ug akong nakita nga duna pud punto ang karaho. Mao nga aron di siya magduda sa ako-a nga baruganan sa mao niyang pagsabot ako siya nga gibalusan sa mubo lang:
“Dong JB, nagka-anam lagi ka ug ka ‘bright’ karon. Kaniadto man gud ang seguro lang nimo ma ‘perfect’ ang spelling gawas sa imon ngalan, usa lang gyud ka pulong, BEER lang. Karon, imo na nga gitun-an ang pagsusi unsa mga ‘ingredients’ gigamit paghimo sa maong ilimnon makahubog. He, he, he, he…”
