Sa ako na nga nahisgutan sa mga nag-una nako nga lindog dinhi tu-a ko sa akong balay sa umahan nagkwarentinas samtang padayon pa ang dilikado kaayo nga pandemya sa corona virus disease kon CoViD 19. Motugbong lang ko sa downtown kon dunay importante kaayo nga atimanon kalabot sa akong trabaho isip magsusulat ug kon ana-a pod importante kaayo’ng personal nga katuyoan sa dakbayan nga dunay pagtugot sa kasamtangan nga mga latid sa kwarentinas.
Kaniadtong milabay nga Martes, sayo kaayo ko nga ningmata ug namahaw. Unya ako nga gipadayon ang akong trabaho nga pagpamalhin sa mga misitas ni Misis ngadto sa bag-ong nahuman nga tungtonganan niini.Hadlok ko nga basin ug masudyaan sa akong kapikas kay dapat Lunes pa kadto nako nahuman nga trabaho. Pero kay ning adto man ko sa downtown ato nga adlawa, wa ni nako nahuman.
Ang naka-apan lang niadtong Martes kay sayo pa gani naglagiting na ang kainit sa adlaw. Nagpamaak ang init sa akong panit bisan pa nga naanad na ako sa trabaho nga gawas sa balay human sa akong pag retiro sa usa ka pribadong kompaniya.
Mao nga bandang mga alas 9:10 mipahulay ko ug misilong sa landing sa punoan sa lansones kilid sa akong balay. Nagpatimpla na lang pud ko ug kape sa akong Misis kay tingpainit na man sab. Nagkalingaw ko ug higop sa nangalisngaw sa kainit nga kape’ng natibo nga gikan sa Benguet. Sanglit init ang adlaw misamot ug tulo ang akong singot kay grabe sab kainit ang kape sulod sa tasa.
Taudtaod duha ka puti nga sakyanan ang mihunong sa atubangan sa gate sa akong balay. Pamilyar nako ang logo sa mga sakyanan ug nakaseguro ko nga ang mga sakay didto mga kawani sa Davao Light.
Sa akong huna-huna sobra ka daghan sa buot moputol sa akong koryente. Pero akong nahinumdoman nga bag-o lang ko nagbayad sa akong bill ug nga “current” man ang estado.
Ako dayong gisugat ang mga kanhi nako mga kaubanan ug gipasulod sa akong nataran. Diay nangimbitar sa ako-a nga magpauban sa ilang pagbisita sa Kapitan sa silingan nga barangay Biao Escuela nga si Kapitan Yongyong Lao.
Sa dihang ako unta nga pakapihon ninghangyo nga manglakaw na daw mi kay basin mopahawa sa opisina niya si Kapitan. Mao nga ako na lamang gidugangan sa paglad-ok ang nagkabugnaw na nako nga kape.
Didto sa buhatan ni Kapitan Lao akong nasayran nga diay buot nga pormal magpahibalo ang mga taga Davao Light nga buot nila ikahinabi ang mga tag-iya sa mga balay nga nasunog dihang nahulgan kini sa naputol nga linya sa koryente duha ka Domingo na ang milabay. Ang linya naputol tungod sa kalit nga pagsaka sa boltahe dihang usa ka palwa sa lubi nahulog ug didto motanday sa tulo ka linya sa Davao Light.
Human magkasinabot sa sugyot ni Kapitan Lao nga adtu-on na lang ang mga nasunogan aron mag estorya sa unsay buhaton, midiretso na didto ang grupo ug misunod si Kapitan Lao sakay sa iyang motor.
Sanglit retirado na ko, wa na ko moapil o bisan mosaksi man lang sa ilang panag-estorya sa abogado sa kompaniya ug sa hepe sa Community Relations Department uban sa mga nasunogan ug ni Kapitan. Didto na lang ko nakighinabi sa silingan nga baldadong sundalo human masamdan sa giyera sa pag-ilog sa Kampo Abubakar panahon ni Presidente Erap.
Didto akong nahibaw-an nga kon duna pa lang unta kuno linya sa telepono o dili ba signal sa cellular phone, posibli nga masalbar pa unta ang kabahin sa duha ka mga balay nga nasunog. Matud pa sa nabaldang sundalo nga si Sonny kinsa anaa na lang sa iyang wheel chair o sa iyang de battery nga motor nga tulo ang ligid, kon duna pay telepono nga landline, o signal sa celfone, dali ra unta sila makatawag sa emergency unit sa Davao Light.
Pero ang nahitabo sumala ni Sonny, ang pipila nila nag-atang pa ug motor nga kasakyan aron mangita ug signal para makatawag sa Davao Light. Ang dapit nga may signal diin sila nakatawag sa emergency, halos tulo ka kilometro pa. Sanglit mga 27 ka kilometro ang gilay-on sa maong lugar gikan sa downtown, pag-abot kuno sa taga Davao Light ugdaw na ang tanan.
Walay nasalbar ang mga tagbalay kay kinsa man kuno ang dili mopalayo nga ang nahulog nga linya sa koryente nagwisiwisi man sa yuta. Labihan daw nilang hadloka kay bisan malabtikan sila sa koryente patay silang bata sila.
Sa dihang akong gipangutana si Sonny ngano nga walay signal didto nga unta daplin kini sa dalan ug duol na lang sa highway, ang iyang tubag, “Ambot lang Sir Vic, ngano. Unya didto sa umahan mga usa ka kilometro gikan sa among gipuy-an, naay signal. Kaya lang walay kalsada; kinahanglan baktason ug mga 30 minutos agi ug ilawom sa kalubihan ug sagingan.”
Dugang ni Sonny, “Ang makalagot pa gyud Sir, kay naa na ma’y linya ang PLDT (dayon tudlo sa linya ubos sa linya sa Davao Light.) Pero linya lang, wala pay serbisyo. Wala pa’y gipangtaud nga telepono. Mosamot pa gyud seguro ug kadugay ang pag-instalar ug mga telepono kay nasunog ug apil ilang linya. Mora ba ug nakarma Sir. Seguro, kon duna pud mi lain basulon sa nahitabo sa amo-a Sir, apil ani ang PLDT ug ang mga kompaniya sa celfone. Unta ilang susihon ang mga dapit nga wa silay signal ug ila kining butangan ug cell site. Makatabang kaayo ni panahon sa mga emerhensiya sama sa pagkasunog sa mga balay dinhi.”
Sa mao namo nga kulukabildo dali nako nasabtan ang ilang gibati. Kay ako mismo, atol sa maong sunog naapil akong balay sa halos 13 ka oras nga brownout. Kay wala pud signal sa cellular didto sa akong balay, ug ang landline nga iya sa PLDT gigamos pa man sa Mirait Philippines, Inc., ang PLDT Home distributor didto sa amo-a, wa pud ko makatawag sa Davao Light aron mangutana sa hinungdan sa taas nga power outage.
Mao nga naglibog sab ko kon ngano nga hangtud karon “Hapit na Sir” ang kanunay tubag sa akong pangutana sa usa ka sub-agent nga mao ang nagdawat sa akong aplikasyon sa PLDT. Ang otorisadong ahente sa Mirait usa ka Fe Ondras.
Unya samtang naghulat ang mga aplikante sa linya sama sa ako, dunay mga grupo nga nagtanyag pag-instalar ug Wi-Fi connection sa mga balay nga gusto. Ang installation cost kanhi P5,500 ug karon tag P9,500 na. Unya duna pay binulan nga kolekta sa ilang subscribers nga tag P1,500. “Big (monkey) business?”
Akong duda ani, dunay panagkunsabo nga nahitabo sa mga tawo sa PLDT Home distributor, sa mga nag-instalar nga mga grupo, ug posibli sa mga taga PLDT mismo. Kon walay konsabo klaro nga dunay mga opisyales sa maong telco nga natulog lang sa ilang trabaho, di bah?
