Alas 9:30 sa gabi-i kaniadtong Huwebes sa dihang miabot ang akong anak lalakai gikan sa iyang trabaho. Human siya mag-ilis ug pambalay nga sinina nagtimpla siya ug kape ug giapilan ko. Mao nga ang katulogon nga naghinayhinay na ug sira sa mga tabontabon sa akong mga mata kalit nga nahanaw. Kini human masimhot ang igo pa lang nangalisngaw ang kape nga bag-ong gitimpla.
Mao nga human gitunol sa akong anak ang tasa sa akong kape mibalhin ko ug lingkod didto atubangan sa akong computer. Tumong usab nako nga magsusi sa akong e-mail box kon duna bay misulod nga mga bag-ong e-mail messages.
Samtang naghulat nga hingpit nga maabli ang e-mail box nagkalingaw pud ko ug higop sa nag-alisngaw sa kainit nga kape. Mao nga bisan pa sa nag-andar nga bentilador sa akong ulohan ang hangin niini wala makapugong sa pagpanggawas sa akong singot nga dala sa mainit nga kape.
Sa pagbalik nako ug tan-aw sa monitor sa akong computer didto ninggawas nga duna’y pipila ka mga e-mail nga misulod. Ug sama sa ako na nga nabatasan una nako nga gibasa ang gikan sa akong pag-umangkon nga si JB ko John Brian. Mao kini ang iyang mensahe:
“Good day nimo diha ‘Kol Vic! Seguro kabalo na ka nga ning-uli na si JR nga akong manghud. Gikan sa Jeddah, ang iyang gisakyan mihapit una sa Dubai ug dayon diretso sa Manila. Ang biyahe ‘Kol Vic siyam ka oras. Sa ‘last’ namo estorya sa cellphone ingon si JR nanghulam daw mama sa imo usa ka sakyanan kay sugaton siya sa airport sa Dabaw kay daghan siya’g dala. Ako siya gipahimangno-an nga mag-amping kay daghan pud mga ‘restrictions’ sa airport sa ubang mga dapit sama sab diha sa ato-a. Labi nako nga gipahimangno sa iyaha nga dili mag hand carry ug mga likido nga butang sama sa lotion ug ‘perfume’ kay kini kadudahan gyud sa mga otoridad sa airport. Hinaot unta nga wa siya magka problema sa iyang biyahe pauli dinha sa ato-a.
“Laing sab ato ‘Kol, unsa man na nga klase’ng kaldero ang gikagubtan karon sa Pilipinas nga didto na man sa Senado nagsugod ang kontrobersiyal nga estorya? Mao ba na ang kaldero nga luto-an sa mga pagkaon sa mga atleta ug mga opisyal sa mga delegasyon sa kanasuran sa Asia nga mosalmot sa South East Asian Games diha sa Pilipinas sugod Nobiyembre 30 hangtud sa Disyembre 11 didto sa Clark City ug sa Manila? Dako gyud seguro kaayo na nga kaldero kay nag-alburuto man pag-ayo si Sen. Franklin Drilon. Tiaw ba nimo ‘Kol Vic nga ang gasto daw ning-abot ug P50 milyones. Seguro bulawan na nga kaldero ug ang sung-agan bulawan pud. Unya ‘Kol ang sugnod sa pagpasiga sa sung-agan basin laser nga labihan ka mahal ug kini gihimo aron molahutay ang siga sulod sa kinatibuk-an sa torneyo sa SEA Games nga halos duha ka semana.
“Subay sa akong nakita ug nabati nga mga balita sa telebisyon si Senador Drilon nag-ingon nga kuno ang 50 milyones nga gigasto sa maong kaldero makahimo na ug 50 pud ka mga ‘classrooms” alang sa mga bata nga nagtungha. Ako gi-compute ‘Kol basi sa kantidad sa school building nga gitukod sa among silingan nga barangay nga kapin gamay sa P16 milyones ug dunay 12 ka classrooms dili igo ang P50 milyones aron matukod ang 50 ka kwarto nga tunghaan. Sa kantidad nga P16 milyones sa maong edipisyo mogawas nga mga P1.333 milyon ang matag classroom. Unsa na lang ang klase sa kwarto’ng tunghaan kon usa ka milyon ang gastuhon matag usa? Unya ang P1 milyon kuhaan pa gyud ug ‘kickback’ ug ubang mga padanglog ngadto sa mga hingtungdan nga mga opisyal sa gobiyerno, wa gyud lain paingnan kon dunay linog; molukapa gyud ang maong tunghaan.
“Unya ‘Kol Vic, sa akong personal nga panglantaw mora ug klaro kaayo ang motibo sa pagyawyaw ni Drilon – pasi-una nga pagpabuto ug luthang alang sa pinili-ay sa 2022. Ngano nga karon lang niya giutingkay ang maong butang nga hapit na magsugoid ang mga dula ug nga daghan nga mga taga laing nasud ang ni-a miabot na gani sa Pilipinas. Di ba ‘Kol Vic ang maong salapi nalakip na sa nasudnong budget sa tuig 2019 nga gilangan-langan pag-ayo sa Kongreso sa pag-aprobar? Di ba duna na’y breakdown ang budget nga gipangayo sa Bases Conversion Development Authority ug sa Philippine Sports Commission nga mao ang mga ahensiya sa kagamhanan nga magpatuman sa mga programa ug proyekto sa paugnat sa kusog lakip na ang pag host sa SEA Games? Unta kaniadto pa ni Drilon gituki ug gibusi-si ang maong budget aron kalikayan ang pagduda nga dunay mga hokus pukos sa maong proyekto. Unsa ang imong panahom ana nga pagbusi-si sa oposisyon nga senador ‘Kol Vic?”
Grabe na gyud ang nahimo sa kamingaw ngadto sa usa ka tawo. Kini nga akong pag-umangkon nga si JB sa diri pa sa Pilipinas, wala’y laing giatubang kon dili pasi-aw. Matag higayon nga magkapundok sila sa iyang mga ig-agaw inom ang mosunod ug ang kasagaran hisgutan ang ilang mga kasinati-an sa mga babaye. Uban tinuod pero kasagaran hinambog lang dala sa kahubog. Pero karon nga nahilayo sa Pilipinas kanunay na nga nagsunod sa mga balita dinhi ug naghatag sa iyang huna-huna mahitungoid sa maong mga katikaran. Mao nga ako siya gitubag sa iyang e-mail ani’ng mosunod:
“Dong JB, ang kaldero nga gihisgutan ni Senador Drilon dili tawon na lung-aganan sa pagka-on sa mga atleta ug ubang mga membro sa delagasyon sa laing mga nasud. Tinuod nga naay sung-agan, naa pud dagkotan aron mosiga ang sugnod, ug kini sindihan sab sulod sa gidugayon sa mga dula sa SEA Games. Pero wala’y luto-on didto. Usa ni siya ka simbulo JB sa panagkapundok sa mga nasud nga wala mag=ila sa matang sa pangagamhanan sa matag usa, kon dili sa ilang kapasidad nga makighiusa nga walay pagtan-aw sa kolor sa politika ug ideolohiya. Ug kini gipaagi sa mga dula nga pagasalmutan sa mga atleta sa mga nasud nga apil sa kapunongan.
“Unya JB ang matag simbolo magdala sa ngalan sa nasud ingon man sa katawhan nga nagsilbi nga ‘host’ sa maong torneyo nga ginahimo matag duha ka tuig. Mao nga kon unsa ang atong mapakita sa atong mga bisita nga atleta ug mga opisyales sa ubang kanasuran mao usab ang mahimong basihan sa mamahimo nilang opinion mahitungod sa atong nasud. Mao nga subay sa pagpasabot ni Speaker Alan Peter Cayetano, chairman sa Philippine Southeast Asian Games Organizing Committee kon Phisgoc, ang maong kaldero dili lang basta usa sa mga simbolo sa dula ug sa atong nasud isip ‘host’ kon dili mao gyud ‘ang simbolo’ sa kahiusahan sa mga ning-apil sa torneyo ug sa nasud Pilipinas nga mao ang ‘host’ sa SEA Games.
“Usab, matud ni Cayetano JB, ang salapi nga gigasto sa kinatibuk-an sa pagpadula dinhi sa SEA Games usa ka ‘investment’ o kapita; ug dili pagwaldas sa kwarta sa katawhan. Dako kaayo ang mabawi sa Pilipinas nga salapi nga kitaon gilkan sa mga moanhi aron mosaksi sa maong torneyo ug sa uban pa nga mahimong mobayad aron mogamit sa mga pasilidad sa dula didto sa Clark City. Hinuon Jibby, kon tinguha ni Drilon ug sa iyang mga sumusunod mao ang pagpangita ug sakyanan alang sa ilang biyahe padulong sa sunod nga pinili-ay, walay bisan unsa nga pagpasabot ang makapausab sa ilang baruganan sa maong isyu sa matud niya kaldero.” SEND
