Subay sa akong naandan alas 10 sa buntag kagahapon nagtempla ko ug kape aron kini hinayhinayan sa paghigop samtang magsusi ko sa akong e-mail address victorino.sumalinog@yahoo.com. Gusto nako masusi kon naa mga reaksiyon sa akong gipangsulat sa akong inadlaw nga lindog “Rough Cuts,” ingon man aron pagsuta kon naa ko mga mensahe gikan sa akong mga higala sa gawas sa Pilipinas lakip na ang akong pag-umangkon nga si John Brian kon JB. Kini nga si-aw nakong pag-umangkon natanggong karon didto sa Saudi; wala trabao kay temporary nga giserhan ang restaurant nga iyang gitrabaho-an tungod sa paghigpit sa gobiyerno didto kabahin sa pagpugong nga mokayanap pag-ayo ang Corona Virus Disease didto sa maong nasud. Tagsa na kaayo ko moanhi sa akong balay sa Pag-ibig Homes kay gimando-an ang mga tawo nga magpuyo lang sa balay samtang padayon pa ang pandemic sa CoViD 19. Unya, mas gidid-an pa nga di maggawasgawas ang mga “senior citizen” nga sama nako. Mao nga sulod sa milabay nga tulo ka semana karon lang ko ningtugbong aron masusi ang akong e-mail box.
Pero sa dihang ako na nga gi-“On” ang akong lap top kalit mikuliling ang ako mobile phone. Dali nako kining gipunit ug gitubag ang tawag. Nakurat ko kay ang akong nabati nga tingog sa pikas nga bahin mao man ang akong karaho nga pag-umangkon nga si JB.
“Maayong buntag nimo diha ‘Kol. He, he, he, kurat ka no? Seguro naghuna-huna ka nga sa e-mail lang ko kanunay momensahe sa imoha.”
Tubag nako, “Kurat mo lang Doy. Unsa man daghan ka pa seguro ug kwarta diha karon kay inay mag e-mail ka naggamit man ka ug celfone? Seguro nakadawat ka ug suporta gikan sa tag-iya sa imong gotrabaho-an kay bisan nagka pandemic na sa CoViD pa celfone-celfone man ka?”
“Wa ‘Kol uy. May diperensiya akong lap top mao nga ako gipaayos mentras sayo pa. Basin modako ang problema di na hinuon maayo. Lisod ra ba pagpalit ug brand new kay mahal kaayo diri. Ang akong lap top diha man to gipalit sa Davao ug akong gidala diri. Suko gani ako Misis kay wa na daw siya gamiton. Ningsugot na lang siya dalhon sa dihang akong gisultihan nga para di siya mingawon sa ako-a kada adlaw ko mag message sa iyaha.”
“Okay, Doy. Unsa man imo ibalita o ipangutana sa ako-a dali-on ni nato atong estorya kay ikaw ra ba nagtawag, natural nga ikaw ang ninggasto. Okay ra sa ako-a.”
Unsa man sitwasyon diha sa Dabaw ‘Kol Vic? Balita nako diri Saudi naa man daw mga barangay nga gi-lock down ni Mayor Sara? Ninggrabe diay ang CoViD dinha sa ato-a? Unya nabalitaan pud nako diri sa telebisyon nga kuno usa sa mga possibli pa nga ma-extend and ‘Lock down’ ug ang gipahiluna nga Enhanced Community Quarantine (ECQ) human sa May 15, ang Davao City man daw.
Tubag nako sa akong gwatsinanggong pag-umangkon nga medyo naseryuso na karon nga naa sa layo sa iyang pamilya, “Tinuod na Jibby. Naay pipila ka mga barangay diri dapit sa Quezon Blvd., Agdao, ug sa Buhangin, lakip na ang pipila ka mga compound o hugpong sa mga panimalay ang gibutang sa lock down kay daghan ang nagpositibo sa CoViD. Hinuon Jib, hangtud kaniadtong Huwebes, nagpabilin nga 21 ang natala nga namatay sa tibuok rehiyon sa Dabaw lakip na niini ang sa ato-a nga dakbayan.”
“Unya ikaw ‘Kol Vic, asa man ka nagkwarintinas, sa imong balay sa Catalunan Grande, o didto sa balay nimo sa bukid? Si ‘Tie Nene, siyempre di to mobiya sa imong kilid kay mao man to tigtimpla sa imong kape.”
“Klarex Doy, kon asa ko naa pud imo auntie. Di gyud mokumpiyansa kay nakasabot man gud sa akong ‘joke’ nga nagbinuotan na ko kaayo; nga undang nak ko sa ‘minor’ nga bisyo kay may ‘Edad’ na ko. Unyas kurat pud ciya diha iya nadunggan akong komedya nga gisulti nako sa mga nag-inom sa balay niadtong wala pay CoViD nga ‘bisan naa na ko’ Edad, pa Rosario-rosario’ na pud. Mao nga sukad ato Jib, di na hadlok nga masita sa mga checkpoint sa quarantine area. Kuyod na sa ako kanunay.”
Kalit nga mipakgang si JB sa akong saysay ngadto sa iyaha. Matud sa akong gwatsinanggong pag-umangkon,
“:Sa ato pa ‘Kol Vic, karason na ka nga tagsa na lang moanha sa imong balay sa Dabaw; sa balay na lang ka sa bukid magpirme.”
“Siyempre Jib, naa may CoViD. Mao nga i-save na lang nako sa USB akong column ug gina pa e-mail na lang nako ni Achill didto sa balay nako sa Catalunan Grande. Wa man gud trabaho ila kompaniya Achill Jib tungod sa ECQ. Ang sakit pa gyud Doy, ‘No work, no pay’ pa gyud siya. Mao nga ako na lang sugo-sugo-on pag e-mail sa ako column kay dia man siya sa balay namo sa bukid.”
“Mas maayo pa si Achill sa ako-a diri ‘Kol. Wa pud ko kita kay sarado man ako gitrabaho-an. Maayo na lang kay naa pa ko mga amigo nga nagtabang sa ilang mga kababayan nga mga Pinoy. Unya gipapuyo pud ko sa ako amo diri sulod sa restaurant. Pero gikulbaan na ko diri ‘Kol kay basin magdugay pa ni kaayo ug wa nayu motabang sa amo diri. Basin mamatay ko sa gutom diri sa Saudi. Kon makauli ko diha ‘Kol basin lisod na ko mangita trabaho. Unsaon, may ‘Edad’ na man ko. Oooppps! Sigi ‘Kol hapit na hurot ako load.
