Kagahapon kaadlawon pa ko nakamata gumikan kay saba kaayo usa sa akong mga iro didto sa akong balay sa bukid. Sige ug aw-aw mora duna’y gikasuk-an. Alingugngog kaayo kay duol sa kwarto namo nga magti-ayon ang iyang paboritong katulgan magabi-i.
Pagtan-aw nako sa akong relo mag alas singko pa lang sa sayong kabuntagon. Pero gikinahanglan nako nga mobangon aron susihon unsa ang gikabanha-an sa iro nga Beigle.
Sa akong pagsusi akong nakita nga duna’y ilaga nga samaron ug gikalingawan ug laparo sa iro sa iyang pangunahang tiil. Akong nahuna-huna nga posibli ang maong ilaga nilabay sa nahimutangan sa iro nga wa makabantay mao nga nasakpan kini ug naub-oban sa igmat kaayo nga iro nga maglima ka bulan pa lang sukad sa paghidangat sa maong mananap sa akong panimalay.
Wala magdugay ang pag-antos sa ilaga kay gitiwasan na kini pag-ub-ob sa akong iro. Wa hinuon kini gikaon ug gihatagan pa ko ug trabaho sa akong binuhi nga hayop sa pagdispatsa sa ilaga. Human nako giitsa sa sagbutan luyo sa akong balay ang ilaga misulod ko ug balik sa balay. Inay mobalik ug katulog nagkape na lang ko ug ning-adto sa akonf computer aron magsulat niining akong lindog binisaya.
Samtang naghulat nga maabli akong e-mail box ninghigop una ko ug pipila ka lad-ok sa nag-alisngaw sa kainit nga kape nga nagpainit sa akong haw-ang nga tiyan. Ang kahumot sa alisngaw sa kape daw nagganoy sa akong huna-huna ngadto sa akong mga paryente nga umuli-ay gikan sa gawas sa nasud ug nangatanggong lang gumikan sa pandemya sa CoViD 19; sa akong mga pag-umangkon nga sa karon tu-a sa ilang mga trabaho sa gawas apan kalit lang nawad-an ug panginabuhi-an kay temporaryong gipasirhan ang ilang mga buhatan.
Kanunay sa akong huna-huna sila si JB didto sa Saudi, si Nelson didto sa Port Moresby sa Papa New Guinea, si Macoy ug iyang mga igsuon didto sa Dubai, ug usahay akong mahinumdoman si Matet didto usab sa Dubai.Misantop pud sa akong huna-huna akong manghud nga babaye nga didto nagtrabaho sa Switzerland ug gikatakda nga moabot unta akaniadtong hunyo 30 pa. Ang balita nakansela ilang mga flight ug kuno gipaabot nga makaanhi sa Pinas didto sa akong lugar sa Cebu niining mga semanaha. (Sa usa ka chat igo ko nahuman pagsulat ani nga lingod akong nasayran nga nakaabot na sila sa Cebu ug didto gidiretso sa Crimson Hotel sa Lapulapu City aron ikwarentinas.)
Sa pagyanghag nako abli na diay ang akong e-mail ug nakurat na lang ko kay una sa mga mensahe nga akong nakita ang e-mail ni Matet Delute. Mora ug natukma sa akong hunahuna sa milabay nga mga minuto lang. Si Matet anak sa manghud ni Misis nga gradwado sa HRM ug nagtrabaho sa usa ka restaurant didto.
Sa pagkusog sa CoViD didto sa nasud nga iyang gitrabaho-an temporaryong gipasirhan ang ilang restaurant pero wa gipapauli ang mga trabahante. Sila gipapuyo sa tag-iya didto sa restaurant libre ang kaon. Pero walay sweldo kon dili gamay nga allowance agi ug bugti sa ilang pagmentinar sa restaurant samtang kini sarado pa. Kon normal pa ang panahon si Matet mopauli unta karong umaabot nga Disyembre tukma sa panahon sa pasko.
Mao kini ang iyang e-mail sa amo-a ni Misis:
“Uncle Vic, ‘Tie Nene, musta na mo diha? Sori tagsa lang ko ka communicate sa inyoha kay busy man ko sa trabaho kaniadtong abli pa among restaurant. Di na seguro ka kauli diha sa ato-a aron matayming sa pasko ug pagbakasyon ni Auntie Baby diha sa Pilipinas. Unsaon, gisira na gyud sa dayon sa tag-iya ang restaurant nga akong gitrabaho-an. Maayo na lang kay duna ko’y nakaila nga supervisor sa usa ka recruitment agency diri sa United Arab Emirate. Nagrecruit sila ug dugang tawo aron mao ang magmentinar sa kalimpiyo ug katahom sa usa sa mga palasyo diri nga gipanag-iya sa pamilya royal.
“ ‘Kol, bisan mas gamay ang sweldo kay sa una nakong trabaho akong na lang gi-applyan ang trabaho nga janitorial kay libre man mi puy-an ug kaon. Gawas pa ana ‘Kol, ‘Tie, kada semana duna mi swab testing mando sa among amo. Kini aron pagseguro nga walay makasulod nga CoViD sa compound sa palasyo ug malikay ang bisan si kinsa nga nanimuyo didto sa maong delikado kaayo nga sakit. Lipay ko kaayo nga nasalbar akong pagpanarbaho diri sa gawas ug nga nakaseguro na ko nga malayo sa CoViD. Salamat sa bag-o nakong mga amo.”
Ako dayon gitubag si Matet ani nga mosunod:
“Thanks God sa maayo nimo nga swerte diha Tet. At least sa pagsugod sa pandemya wa ka kaayo maapektohi kay mora ug gisagop man mo sa tag-iya sa inyong restaurant. Libre kaon ug puyo pa gyud. Unya karon nakatrabaho na sab ka nga libre puyo, kaon, ug labaw sa tanan libre swabbing kontra CoViD. Diri sa ato-a dako pa kaayong debate kon ang mga kompaniya kinahanglan ba nga maoy mosagubang sa gastohan sa pagpa swab test sa ilang mga ningbalik nga mga kawani. Gani sa hangyo sa gobiyerno nga ilang hatagan ug shuttle service ang ilang mga trabahante, pipila lang ang misanong niini. Mao nga dako kaayo nga problema sa mga trabahante ang pag-adto sa ilang mga buhatan ug pagpauli sa ilang mga pinuy-anan. Mao nga kon imong nakita ug nabati ang mga balita diri sa Pinas sa mga internasyonal nga telebisyon padayon sa gihapon ang kaguliyang sa mga pasahero nga mag-ilogay ug pangpubliko nga sakyanan. Kini bisan pa sa inanay nga pagtugot sa mga public utility jeeps nga mamasahero pagbalik.
“Sa personal nako nga panahum Tet, kini nga kaguliyang diri sa Pinas naggikan sa kakulang ug disiplina, sobra nga pagsalig sa katawhan sa kuno ilang tawhanon nga mga katungod nga gihatag sa atong konstitusyon, ug sa kadaghan sa tigpakaaron ingnon nga maayong laki ug eksperto sa pagdumala sa mga emerhensiya sama sa CoViD 19. Mao nga luyo sa tanan nga gibuhat sa gobiyerno wala gyud pagkakontento ang mga kuno ekspertong mga Pinoy.Diha sa UAE unsay sulti sa hari o sa labing taas nga opisyal di na gyud mabali pa; sunod tanan labi na ang mga taga lain nga nasud. Mag-ayo sila…
