NUNOT SA ALISNGAW SA KAPE | Nadawat P326-M; Pila ang nakawat?

Kaniadtong milabay nga Miyerkoles naningkamot ko nga makalighot pag-bisita sa akong balay sa poblasyon sa Dakbayan sa Dabaw sa pamasin nga makakita ug kwarta nga magamit niining padayon nga pagsagubang sa pandemya dala sa Corona Virus Disease 2019 kon CoViD 19.
Medyo di lang bagulbol ang akong nadungog gikan sa akong Misis kon dili kusmod sa nawong matag higayon nga mohangyo ko ug kwarta pangkurudo sa sakyanan aron makasuroy sa siyudad. Unsaon nga tu-a man gud mi nagkwarentinas sa among balay sa umahan didto sa bukid sa Tugbok District. Duna kini gilay-on nga 31 ka kilometro gikan sa sentro sa poblasyon. Sa pagbiyahe sa maong gilay-on paanhi sa sentro sa dakbayan ug pabalik didto sa bukid mokonsumo ug 6 litros nga kurudo. Kini kon diritso-diritso lang ang biyahe. Mas modako ang konsumo kon duna pay adto-an sa downtown.
Naglaum ko nga kaniadtong Miyerkoles mosulod na sa bangko ang binulan nga pensiyon ni Misis. Kadto na lang iyang kwarta akong gisaligan pangkurudo kay igo ra nako gipangbayad sa kuryente, sa tubig ug telepono ang akong pensiyon. Ang gamay nga sobra nga alang unta sa inadlaw adlaw nga panginabuhi wagting kay duna may uban pang kompromiso’ng angayan nga sagubangon panahon niining pandemya.
Mahimo unta pud nako malikayan ang gasto sa pagbiyahe gikan sa umahan paingon sa poblasyon ug balik kon duna pay pasilidad sa internet aron makapadala sa akong lindog matag adlaw. Pero wa pa man mao nga antosan na lang nako nga motugbong gyud tulo ka besis matag semana.
Sanglit hapit na tingpaniudto sa dihang miabot ko sa akong balay sa Catalunan Grande, inay modiretso ko sa bangko aron susihon kon naa nay kwarta nagdesisyon na lang ko nga maniudto na lang daan una manaog sa downtown.
Kay medyo nagkutoy na akong tiyan kay sayo ko nga namahaw sa bukid, nagtimpla na lang una ko ug kape nga 3-in-1 aron madali. Pero humot lang gihapon ang alisngaw sa maong kape nga nanuhotsuhot sa akong ilong. Unya ang kainit sa bag-ong gitimpla nga kape nagpasingot sa ako-a nga daw gikan ko nga nag naglimpisa ubos sa init kayo nga adlaw sulod sa usa ka oras.
Walay samok sa akong balay sa Catalunan Grande kay niadtong tungora ang akong anak nga nag “work from home” didto sa iyang kwarto kay naa sila’y on-line conference kauban ang iyang mga amo sa Aboitiz.
Mao nga samtang naghigop ko sa akong kape nagtan-aw sab ko sa telebisyon aron masayran unsa ang mga kalambo-an sa pagsanta sa CoViD 19 ingon man sa mga labing ulahi nga mga balita sa katilingban luyo sa kaguliyang gumikan sa pandemya ug sa imbestigasyon nga gihimo sa Senado ug Kamara sa kuno mga anomaliya sa Philippine Health Insurance Corp. kon PhilHealth.
Sa maong imbestigasyon akong nasayran nga ang labing dako nga kantidad nga gihatag isip “cash advances” sa mga hospital gikan sa Philhealth nadawat diay sa Southern Philippines Medical Center kon SPMC nga naa mahimutang sa Dakbayan sa Dabaw. Sumala pa sa talaan nga gipresentar didto sa imbestigasyon mikabat sa P326 milyones ang natunol sa PhilHealth ngadto sa SPMC hangtud kaniadtong bulan sa Marso. Kini ubos sa gitawag nga Interim Reimbursement Mechanism (IRM) nga sistema nga gipatuman sa PhilHealth aron matabangan ang mga tambalanan nga nag-atiman sa mga nagkasakit sa CoViD 19.Ikaduha lang ang UP – PGH didto sa Manila.
Mora gud ko ug nasud-ipan sa akong giinom nga nagkabugnaw na nga kape. Tiaw ba’y P326 milyones ka pesos! Sa akong huna-huna basin nasayop lang ang nagbasa o di ba nagsulat sa maong report didto sa imbestigasyon.
Pero sa dihang gipadayag na sa taga PhilHealth ang ilang eksplinasyon sa maong isyu nawagtang ang akong kakugang sa dako nga kantidad. Unsaon nga di-ay ang SPMC mao ang labing dako nga publikong tambalanan sa nasud nga nagbaton ug 1,500 ka mga katre alang sa mga pasyente niini.
Gisaysay usab sa opisyal sa maong ahensiya sa gobiyerno atol sa imbestigasyon nga dili lang ang katawhan sa dakbayan sa Dabaw ang giserbisyuhan sa SPMC kon dili lakip usab ang mga masakiton gikan sa ubang mga rehiyon sa Mindanao. Mao seguro nga gikambiyohan ang ngalan sa maong hospital gikan sa Davao Medical Center (DMC) ngadto sa Southern Philippines Medical Center kon SPMC.
Mao nga sa akong personal nga pagtu-o walay angayan nga kabalak-an ang mga nagdumala sa SPMC mahitungod sa maong rebelasyon kay daghan man diay kayo ang giserbisyuhan sa maong tambalanan.
Pero ang pangutana hinuon mao kini: Magtugma ba ang gidaghanon sa mga pasyente nga gisingil sa hospital ngadto sa PhiliHealth sa aktwal nga na “confine” didto? Tukma ba usab ang sakit sa pasyente nga gisingil sa SPMC ngadto sa PhilHealth sa aktwal nga sakit nga na diagnose sa mga doctor sa hospital?
Alang sa ako-a ang tukma ug tinuod gyud nga tubag sa maong mga pangutana mao ang magtug-an kon ang P326 milyones nga nahatag sa PhilHealth ngadto sa SPMC kabahin ba o dili sa nakulimbat nga kwarta gikan sa maong ahensiya .
Kini nga gipasangil nga pagpangawat sa pipila ka mga opisyales sa PhilHealth kakunsabo ang mga dawo nga mga tagdumala sa mga tambalanan dugang naghatag ug labad sa ulo sa Presidente sa nasud.
Unsaon, luyo sa iyang seryuso kaayo nga kampanya batok sa korapsiyon daghan pa gihapon sa mga tawo nga iyang gibutang sa pwesto aron unta masanta ang kawat sa kaban sa kagamhanan karon nahilambigit na hinuon sa dinagko kaayo nga tulis sa panudalanan sa gobiyerno.
Hinaot unta nga duna na gyud mahitabo nga positibong aksiyon batok niadtong mga mamatud-an nga kawatan sa kagamhanan.