SAYO sa buntag kaniadtong Huwebes samtang gipabugnaw nako gamay ang nangalisngaw sa kainit nga kape diha sa akong atubangan, nagkalingaw ko ug paminaw sa radyo pamasin nga makadungog ug mga balita o komentaryo mahitungod sa dagan sa politikang lokal. Sanglit sa akong pagtantiya wala man kaayo’y makakurat nga mga balita mikuha ko sa akong cellphone ug gisusi ang mga posts sa Facebook. Dinhi nako nabasa ang mga nagkalainlaing mga komentaryo ug mga kalihukan sa pipila ka mga kandidato lakip na kadtong nanagan sa nagkalainlaing pwesto dinhi sa Dakbayan sa Dabaw.
Una nako nga namatikdan ang makanunayon nga pag “post” sa kampo ni Kongresista Vincent Garcia sa ikaduhang distrito sa dakbayan. Ug sama sa mga unang “posts” kanunay kauban sa magbabalaod ang mga kalihukan sa iyang pag-umangkon nga si karon nagpasubli pagka konsehal nga si Javi Garcia Campos sa mao gihapon nga distrito. Ang labing ulahi nga ilang gibalita nga kalihukan mao ang paghatud ug mga pagkaon sa mga tawong apektado sa baha sa La Verna Subdivision. Ang duha ka mga opisyal mismo ang ning-adto didto sa lugar aron pagseguro nga sila makita sa mga molupyo didto nga klaro ang ilang pagpakabana. Bisan sa usa ka dinali-an nga pagpaniid nindot nga huna-hunaon nga dunay mga opisyales sa gobiyerno nga anaa dayon makita sa katawhan nga nakigduyog sa ilang kalisud.
Sa samang higayon, ang lain nga opisyal nga nagtinguha usab magpapili sa pagka kongresista sa ikaduhang distrito sa Dakbayan sa Dabaw nga mao si Konsehal Danilo Dayanghirang, wala usab palta sa pagpahiluna sa Facebook sa halos tanan niyang mga kalihukan sama sa pagbisita ug pagpakighinabi sa katawhan didto sa maong distrito. Iya usab gilakip ang mga hulagway sa iyang pakigsandurot sa mga kadagko-an sa nasudnong opisyales sa kahugpongan sa mga konsehal sa tibuok Pilipinas.
Kon atong basahon ug tugkaron ang maong gihimo ni Danny Dayanghirang mora ug buot niya ipasabot nga mahimong iyang magamit ang iyang mga koneksyon sa mga iladong tawo sa gobiyerno aron makahatud ug mga kaayohan sa iyang distrito.
Hinuon, gawas kanila wala pa ko’y nakita nga laing mga magpapili, labi na sa mga buot magkonsehal sa distrito, nga nagpagawas ug mga “posts” sa Facebook agi ug pagbandilyo sa ilang kaugalingon ngadto sa mga botante.
Lamang, ang mga pangutana mao kini: Igo na ba nga sila moadto sa katawhan magdala ug pagkaon, tambal, ayuda ug uban pang mga butang agi ug dinali-an nga kasulbaran ug kahupayan ang mga pag-antos nga nahiaguman sa katawhan human sa mga katalagman? Tukma ba ang ilang gihimo subay sa mga buluhaton nga gisangon kanila sa katawhan ubos sa posisyon nga ilang giserbisyuhan? Di ba mga konsehal sila; kongresista? Di ba angay nga ang ilang buluhaton mao man ang pagpanday ug mga balaod nga magmugna ug mga kahigayonan sa kadaghanan nga mabuhi ug luwas sa mga katalagman, o dili ba sa pagpugong nga dako kaayo ang mamahimong epekto sa bisan unsang mga natural nga kalamidad dinhi sa dakbayan? Di ba unta nga ang ilang himuon mao man ang mga balaod nga maghatag ug pundo, ma lokal man o nasyonal, sa pagpahiluna sa mga proyekto sama sa pagpalawon sa mga dagkong sapa sa Dabaw, sa paghimo ug mga diki kon “dikes” aron mapugngan ang paglapaw sa tubig gikan sa mga kasapaan? Di ba ila untang pandayon o bag-ohon ang mga balaod nga mahatag ug mga latid sa pagpahiluna ug mga subdivisions, mga industriya ug pagprotekta sa atong nahibilin nga kalasangan? Sa pagmugna ug mga dagkong drainage system, mga kanal ug kon mahimo mga balaod nga maggahin ug pundo aron mapahiluna ang mga “water pumping stations” sa panahon nga dunay mga baha?
Hinuon, ang mga nahisgutan nga mga balaodnon ug ang mga proyekto nga mahimo niini, dili diha-diha maghatag ug kahigayonan nga sila makit-an sa katawhan. Kinahanglan ang dugaydugay nga pagpaabot ug mahimo nga mahuman na ang termino sa nagpaluyo sa maong mga balaod ayha pa makumpleto ang mga proyekto. Mao seguro nga mas palabihon sa pipila ka mga opisyal nga ilang ipahiluna ang mga kalihukan sama sa paghatud ug pagkaon, pagbisita sa mga konstituwente ug pagdala bisan unsa nga diha-diha matunol ug mapahimudsan gilayon sanglit kini posibling sabtong dakong pabor ngadto sa katawhan.
Dili malalis nga ang maong kalihukan mao ang klarong timailhan sa gitawag nga tradisyonal nga pamolitika nga bisan giunsa na sa mga nanglabay ug mga bag-ong nawong sa mga politico sa pagpasalig nga ila nang hunongon ang maong kinaiya, sila pakyas gihapon.
Ngano? Kay sa pag-abot sa ilang higayon sila kaunon na sa tradisyonal nga mga paagi aron lamang magpabilin sa ilang pwesto.
Kanus-a ug sa unsa kaha nga paagi nga matuman gyud ang tinguha nga undangon na ang gitawag nga tradisyonal nga pamolitika? Ay ambot kon si kinsa ang makatubag ani.
-30-
