ALAS 4:30 sa kaadlawon kagahapon milakaw na ko gikan sa akong balay sa bukid aron moadto sa akong balay sa Catalunan Grande, Dakbayan sa Dabaw. Kini tungod sa kabalaka nga basin mahitabo nga mawagtang na sab ang internet service sa PLDT sama sa nahitabo kaniadtong milabay nga Lunes.
Ang mao nako nga kabalaka naggikan sa “Advisory” sa PLDT mismo nga nagpahibalo nga ang ilang “cable connection provider” sa Trans-Asia Pacific maghimo ug “emergency maintenance work” sa ilang mga kable sugod karong adlawa. Pero subay sa pasidaan sa PLDT ang mga “subscribers” sa maong kompaniya gipahimangno-an nga basin adunay mahimo nga dakong kakuli-an ang internet service nila sugod kagahapon. Mao nga naneguro pud ko aron makapadala pa niining akong lindog ngadto sa editorial office niining mantalaan.
Mao nga alas 5:10 pa lang sa buntag naa na ko sa akong balay sa Catalunan Grande. Wa pa momata ang akong anak nga babaye sa akong poag-abot mao nga kinahanglan pa nako nga manuktok ug kusog aron lang ilang kaablihan. Taudtaod gyud nako nagtuktok una maablihi ang pultahan. Perting kurata sa akong anak kay wa man siya magpaabot nga ingon niadto ko kasayo moanha sa balay.
Sanglit parehas sa iyang Mama hibalo na akong anak nga babaye nga una nakong buhaton sa buntag magkape, nangutana dayon siya kon nagkape na ko sa balay sa bukid. Akong tubag, “Wala pa.” Mao nga dali siya nga nag-init ug tubig aron ko templahan ug kape. Samtang naghulat akong nakita ang iyang libro nga Bible Diary didto sa lamesa nga gibutangan sa computer. Dali nako ni nga gi-ablihan aron basahon ang nakasulat nga mga pulong sa Gino-o alang kagahapon nga adlaw.
Wa nako damha nga ang Unang Basahon kagahapon mao ang paborito nako nga berso sa Bibliya nga naggikan sa Ecclesiastes Chapter 3: Berso 1-11 nga mao ang mosunod:
“Ang tanan mga butang ug panghitabo ilawon sa langit adunay tukma nga panahon alang kanila. Dunay panahon sa pagkatawo, ug panahon sa pagkamatay; dunay panahon alang sa pagtanom, ug dunay panahon sa pag-ani; dunay panahon sa pagpatay, ug dunay panahon sa pag-alim; dunay panahon sa pagguba ug panahon sa pagtukod; adunay panahon sa paghilak, ug panahon sa pagkatawa; dunay panahon sa pagbangotan, ug duna sab panahon sa pagmaya; adunay panahon aron sa pagkatag ug mga bato, ug panahon usab sa paghipos niini; dunay panahon sa paghangop/panaggakos, ug panahon sa pagpalayo sa usag-usa; dunay panahon sa paghipos, ug dunay panahon aron sa paglabay; dunay panahon aron gusbaton, ingon nga duinay panahon sa pagtapak; panahoin sa pagpakahilom, ug panahon sa pagsulti sa angayan nga mahibaw-an; adunay panahon aron mahigugma, ingon nga dunay panahon aron magdumot; dunay panahon sa gubat ug dunay panahon sa kalinaw.”
Kini nga pulong sa Gino-o sumala sa maong mga berso sa Ecclesiastes nakapahinuklog sa ako-a niadtong tungora. Hinungdan nga daw giganoy ang akong huna-huna sa mga nanghitabo karon sa kalibutan ubos niining nagpadayon nga pandemya dala sa Corona Virus Disease (CoViD).
Gumikan sa paglakaw sa akong huna-huna halos wa na nako namatikdi nga gibutang sa akong anak ang tasa sa nangalisngaw sa kainit nga kape diha sa akong atubangan. Kon wa siya mosulti nga ipa-inom na akong kape kay basin mabugnaw, wa nako unta kini mahibaw-i. Mao nga dali nako nga gipunit ang tasa ug mihigop sunodsunod ug pipila ka lad-ok sa 3-in-1 nga mao sab ang paborito nako nga “brand” sa kape. Ug bisan sayo pa sa buntag wa napugngan ang pagtulo sa singot sa akong agtang sa dihang nakahigop na ko sa init nga kape nga nangalimyon pud sa kahumot nga wa lang ningsulod sa akong ilong misuhot pud ni siya ngadto sa akong alimpatakan.
Unya akong gisubli sa pagbasa ang maong mga berso ug wa nako damha nga ningbalik pud sa pagpaturatoy ang akong huna-huna ngadto sa gituho-an nako nga relasyon sa maong mga pulong sa Gino-o ug sa kasamtangan nga mga panghitabo sa kalibutan, labi na gyud ang sitwasyon dinhi sa atong nasud sa Pilipinas.
Sa akong kaugalingon nga panahom, hilabihan gyud ka tukma ang mga nahitabo dinhi sa Pinas sa mga punto nga gipasabot sa mga tulukibon nga mga pulong sa Gino-o diha sa Ecclesiastes.
Karon unta nga ang nasud anaa sa kapeligro nga ang mga tawo nga mahimutang sa kaalaot gumikan sa delikado kaayo nga sakit dala sa CoViD 19, mao unta ang tukma nga panahon aron maghi-usa sa hingpit. Karon unta ang haom nga higayon aron ipakita ang paghi-usa sa pagpakiggubat batok sa dili makita nga kaaway nga mao ang Virus; karon mao na unta ang panahon nga ipakita sa matag usa ang paghigugma, panahon sa paglig-on sa pundasyon sa pagtinabangay.
Apan ang kamatuoran, inay gamiton ang sitwasyon aron hangupon ang kahigayonan nga magkahiusa, kini nga panahon sa pandemya gigamit na hinuon sa uban aron gusbatong ang pundasyon sa paghigugmaay ug pagtinabangay.
Inay motabang sa pagpakiggubat batok sa dili makita nga kaaway, wala nay lain nga gihimo ang uban kon dili magmugna ug paagi aron magamit ang kasamtangan nga pandemya sa pagbuhat ug dalan nga mas mosamot ang kayugot ug pagdumot ngadto sa mga gidumtan ug giila nga kaaway, labi na sa politika.
Gani sayo niini nga semana ang Bise Presidente nagpagawas sa iyang panglantaw nga wala’y husto nga gihimo ang administrasyon aron sulbaron ang problema sa CoViD. Iyang gipunto nga wala magsubay ug plano ang tanan nga gihimo sa gobiyerno aron pugngan ang pagkuyanap sa Virus ingon man sa pagsanta sa mamahimong sangputan sa panginabuhi sa katawhan sa Pilipinas.
Unya, sa naghinapos na kini nga semana, ninggawas sa usa ka medical journal nga kuno ang Pilipinas ika 66 lang sa mga 90 ka nasud nga kasamtangang nagpatuman ug mga lakang aron sumpo-on ang pandemya. Ang gitumbok sa maong basahon nga hinungdan sa kapakyas kuno sa administrasyon nga sulbaron ang problema mao ang ilang gitawag nga “political populism” nga gisagop nga sistema sa administrasyon.
Kini nga mga negatibo nga panahom nga mao hinuon ang gihatagan ug dako nga pagtagad sa mga kritiko ug uban nga mga grupo nga kuno tigpaniid lamang subay sa ilang kaugalingon nga interpretasyon inay sa aktuwal nga kasinati-an sa giyera kontra CoViD, klaro kaayo nga mga paagi aron mamugna ang klima sa pagdumot inay sa paghigugma-ay ug pagtinabangay.
Sa akong personal nga panglantaw, kon kini nga kinaiya dili maundang, hangtud sa hangtud kini magpabilin ug sa mataghigayon nga ang nasud magsagubang ug mga dagko nga porblema sama sa mga kalamidad, otomatiko na usab nga ang kasamtangan nga nahiagom sa pagdumot mobalos na usab ngadto sa nagpakita kanila sa pagdumot sa ilang panahon sa pangatungdanan.
Sa pinulongan nga English, “This becomes a vicious cycle of fomenting hatred whoever sits on the rein of governance.”
