Sa milabay nga unom ka adlaw wa ko’y nadawat nga mga e-mail gikan sa akong mga pag-umangkon nga tu-a sa gawas sa nasud. Ambot kon duna bay kalabutan ang gikahadlokan karon nga corona virus disease (CoViD 19) nga mikuyanap na sa tibuok kalibutan.
Kagahapon sa buntag samtang gakape ko sa wala pa mamahaw, akong gi-ablihan akong e-mail box. Dunay misulod nga mga mensahe apan bisan usa walay gikan nila JB, Nelson ug bisan gani sa akong mga paryente nga nagsakay sa mga barko biyahe’ng abroad.
Mao nga ako na lang gisira akong computer ug nagkalingaw ko ug basa sa mga gi-pang post sa Facebook sa akong cellular phone. Matag mensahe nga naa didto ako nga gisusi kon asa gikan. Kon kaila, ako ning gihatagan ug panahon aron hingpiton ang pagbasa.
Pero may post nga nakaagni sa akong pagtagad kay kini adunay kalabutan sa kaguliyang karon sa kalibutan nga mao ang CoViD 19. Ang maong post gipadangat usab sa akong mga kauban sa klase kaniadtong ana-a pa ko sa high school. Kini mga mensahe sa pahimangno aron makalikay sa gikalisangan nga balati-a ug gimugna sa usa ka Dr. Rene Bullecer, MD. Ang iyang tambag gipaagi sa mga pangutana ug tubag ug iyang gisugyot sa tanan nga mao ang himu-on nga gabayan kon unsa ang buhaton aron kalikayan ang pagtakboy sa CoViD 19.
Pangutana: Tinuod ba nga duna nay daghan nga mga CoViD 19 nga infected sa Pilipinas?
Tubag: Tinuod, ug nagkadaghan na kini matag adlaw.
Pangutana: Kinsa man ang angay nga mabalaka? Kinsa man pod ang angay nga mahadlok?
Tubag: a. Ang mga edaran na, labi na gyud kadtong nagpangidaron na gikan sa 65 anyos pataas. b. tanan nga luya/hinay ang resistensiya o hinay ang immunity sa lawas tungod sa gidala nga sakit sama sa diabetes, high blood, sakit sa kasing-kasing, sakit sa baga, cancer, mga tawo nga palainom ug kusog manigarilyo.
Timan-an nato nga ang CoViD 19 virus, magulang lang na sa Flu. Gani, sa matag 100 nga naigo sa CoViD, 2 – 3 lang ang namatay o mamatay. Kinadaghanan, naayo ra sa sakit sama sa hilanat, sip-on ug ubo.
Busa, KEEP YOUR BODY HEALTHY AND STRONG.
*Sleep 7 to 9 hours matag adlaw;
*STOP ang bisyo sama sa pag-inom ug hard drinks ug ubang makahubog nga ilimnon, ug ang pagpanigarilyo.
*Mag exercise matag adlaw;
*Wash hands kanunay;
*Disinfect your cellphone matag adlaw;
*Inom ug daghang tubig matag adlaw;
*Pagtumar ug 500 mg vitamin C;
*Kon masakit, pahulay lang. REMEMBER, WALAY GAMIT ANG “FACE MASK” batok sa CoViD.
Ang kahadlok sa di makita ug kabalaka, maoy atong kontra, Klarex?
Salig sa Dios. Salig sa Doktor ug salig sa imong Kaugalingon. Amping gyud! God Bless.”
**********************
Kagahapon migawas ang usa ka proklamasyon gikan sa mayor sa dakbayan sa Dabaw nga si Sara Duterte-Carpio nga nagmando sa pagdili sa mga kalihukan nga mosangpot sa pagpundok sa daghan nga katawhan; pagkansela sa mga klase sa mga tulunghaan sa tanan nga level. Gisugyot usab sa mayor nga magpahiluna sa usa ka on-line nga klase. Lakip usab sa gipagawas nga mandato mao ang pagdasig sa mga pribado nga mga buhatan nga kontrolahoin una ang ilang operasyon, ug nga ang kalihukan niini ipadumala una sa “skeleton work force.”
Ang nakita sa maong mando sa Mayora nga posibli nga mosangpot sa kontrobersiya mao ang pagdili sa katawhan nga motambong sa mga kalihukan kalabot sa relihiyon sama sa pagtambong sa misa ug mga prayer meetings. Unsa ang mahimong reaksiyon sa mga lideres sa simbahan, mao kini ang atong atangan.
Kaniadtong Huwebes sa gabi-I usab ang Presidente sa Pilipinas nagpahiluna na sa mga latid nga sundon aron malikayan ang pagkanap sa sakit nga karon giila na nga kalibutanhong “pandemic.” Ang labing bug-at sa gipagawas nga mando sa President mao ang pagsuspinde sa mga biyahe sa eroplano pasulod ug pagawas sa Metro Manila ingon man ang mga biyahe sa mga sakyanan sa kadalanan pasulod ug pagawas sa Metro Manila.
Ang pagsagop niini nga mga lakang usa ka kamatuoran nga grabe na ang kahimtang sa mga nasud nga dunay mga kaso sa CoViD 19, lakip na ang atong Pilipinas. Karon ang panahon nga magkahiusa ang katawhan ug modangop sa labing makagaghum, ang Gino-o, samtang ang mga nag-alagad sa siyensiya sa medisina naningkamot pa nga makadiskobre ug tukma nga panagang sa CoViD 19.
