Human manihapon kaniadtong milabay nga Huwebes sa gabi-i mideretso ko sa atubangan sa akong computer aron susihon kon dunay mga e-mail nga gipadala sa ako-a.
Pero una ko molingkod akong gihangyo akong Misis nga magtempla ug kape aron malaski akong panghuna-huna pagpangita ug tukma nga mga isyu nga nahimugso gumikan sa mga nagkadaiya nga mga panghitabo sa katilingban sa milabay nga usa ka semana.
Seguro wa gikapoy ang akong Misis kay inay magtempla ug 3-in-1 nga kape nag “brew” man hinuon siya niadtong kape nga barako ginaling gikan sa Benguet. Ang maong natibong kape regalo sa akong anak nga nagtrabaho sa Hedcor, Inc. Siya nahiadto sa ilang opisina sa Baguio City di pa lang dugay.
Tuod man human ang pipila ka minuto nga paghulat gidala na sa akong Misis ang “brewed coffee” nga nangalisngaw sa kahumot ug kainit kay gikan pa gyud sa “coffee maker’ bag-ong gihulad.
Ug dungan sa pag-abli nako sa akong e-mail box gibutang usab ni Misis sa lamesa kilid sa akong computer ang kape ug dinhi ako kini nga gihinayhinay sa paghigop ug matag lad-ok nako nanganaykanay sa akong tutonlan ang kalami sa kape mga ginaling didto sa mga Ifugao sa Benguet.
Gumikan sa kahumot ug katanlas sa maong kape halos natunga nako ang tasa sa paghigop una nako masugdi sa pagbasa ang mga e-mail diha sa akong computer.
May mga e-mail nga mahitungod sa akong trabaho isip ‘journalist’ ug duna pud mga personal gikan sa akong mga pag-umangkon ingon man sa akong anak nga niining tungora naglawig sila sa Bosphorus strait dapit sa Turkey gikan sa Russia diin sila nagkarga ug mga produkto sa lana padulong sa Italy dayon paingon sa Mediterranean pasulod ngadto sa Suez Canal diretso sa South Korea. Ang gidugayon sa maong biyahe sumala sa e-mail sa akong anak, mohangtud ug halos usa ka bulan nga walay hunong sa paglawig.
Gawas lamang sa pagsaysay kon asa sila dapit sa iyang pagpadala sa maong e-mail, ang akong anak nga si Sacha igo lang nangumusta sa ako-a ug sa iyang Mama ug mga igsuon. Pero iyang giingon nga lipay kaayo siya kay mahibaw-an niya ug sa iyang mga kauban nga mga Pinoy nga tripulante sa barko ang mga nanghitabo sa Dabaw ug sa nasud. Iya pud mabasa kanunay ang akong lindog matag adlaw sanglit kining mantalaan makita na man ug mabasa sa FaceBook. Mao nga matud niya, kanunay nilang masundan sa taga barko ang bisan unsa nga mga nanghitabo sa Pinas.
Laing e-mail nga akong nadawat mao ang gikan sa akong gwatsinanggo nga pag-umangkon nga si JB kon John Briann. Si JB tua sa Jeddah, Saudi Arabia nagtrabaho sa usa ka restaurant didto ug seryuso nga nagsunod sa mga balita gikan sa atong nasud labi na gyud sa Dabaw.
Mao ni iyang e-mail sa ako-a niining semanaha:
“Kumusta ka diha ‘Kol Vic? Musta sila ako mga cousins nga imong mga anak? Wala kaayo ko kontak nila Achill seguro tapulan moabli sa iyang e-mail o dili ba ang iyang bakante nga oras sigi lang ug chat sa uyab. Pero kami nila Sacha ug Shari permanente among video call kasagaran kaduha sa usa ka semana.
“Balita nako diri sa Jeddah ‘Kol nagpaayo daw ka sa atop sa imong balay didto sa bukid? Seguro ‘Kol Vic tinuod to ako damgo nga dako daw kaayo imong ‘investment’ sa KaPa. Basin naka ‘pay-out’na ka ‘Kol sa bali 30 porsento matag bulan sa imong ‘investment’ didto. Hilum lang diay seguro ka ‘Kol sa imong pagdonate ug dakong kantidad sa KaPa kay basin mangayo ug barato sa imong ‘interest income’ ang imong uban nga mga pag-umangkon o dili ba ang mga silingan.
“Bitaw ‘Kol Vic, joke lang akong sulti sa imoha. He, he, he…ikaw pa. Gahi ka pa sa magkuno kon ang hisgutan pagbuhi ug kwarta sa mga ingon niana nga kalihukan sa mga tusong mga tawo. Labi na gyud ‘Kol Vic kay ang paborito nimo nga panultihon sa mga ingon ana nga pangagni mao ang ang kanunay nga ginalitok sa langgam nga uwak… ang ‘Wa…k’, ‘wa…k’, wa…k…oy kwarta. Mao nga seguro gyud ko ‘Kol Vic nga wa gyud ka matintal sa mga makalugwa ug kalimutaw nga kunohay tubo sa imong donasyon sa kalihukan sa maong kunohay relihiyusong grupo. Pero ngano nga grabe man gyud ang pag-usbong sa maong kalihukan sa kuno pagpadato sa mga kabus? Ngano kaha nga bisan sa mga hugot nga pahimangno sa mga otoridad nga dili magpadala sa mga tam-is nga haylo libo-libo man ang nangapil sa maong ‘scam’ nga ang mga matrido nga nagpadagan ug nag-una nga kuno ‘investors’ mao lang ang madato?
“Ti-aw ba nimo ‘Kol Vic nga ingon sa akong Mama dunay bag-ong nahalinan ug yuta diha sa ato-a kay gipalit sa NGCP aron agi-an sa ilang ‘transmission line’ tunga sa milyon gikan sa maong kita ang gidonar ngadto sa KaPa. Giunsa kaha pagkumbinser sa nag recruit niya nga wa man kabalibad. Ila baya kuno nga sinunod sa ilang mga ginikanan ang yuta nga gibaligya. Subay pud sa balita sa imong ‘newspaper’ ‘Kol Vic gipasidan-an ni Mayora Sara Duterte-Carpio ang mga nagpasiugda sa KaPa ug ubang susama nga eskima sa pang-agni ug ‘investors’ nga dili mosulod sa Dakbayan sa Dabaw. Pero ingon sa akong kauban nga taga Calinan nga bag-o lang ning-uli diha sa ato ug ningbalik diri, naa kuno sila silingan nga gipa-arendo ang iyang kakawan aron lang ibutang sa KaPa ang kwarta. Bisan sa sabongan kuno ‘Kol nangagni ang mga ahente sa maong ‘investment’ nga kompaniya. Wa gitahud ang mando sa mayor ‘Kol? Wa pud nahimo ang mga otoridad? Grabe no. Seguro kusog kaayo ug lig-on ang mga koneksiyon sa mga nagpasiugda sa maong pangilad nga negosyo?
Pastilan, bisan didto sa ubang nasud naka-abot na ang notoyus nga kasikat sa kalihukan nga mao karon ang kanunay nga gihisgutan sa kadaghanan sa mga pundok-pundok labi na dinhi sa mga rehiyon sa Dabaw, Cotabato ug Caraga.
Mao nga akong gitubag si JB sa iyang e-mail niining mosunod:
“Pastilan Dong JB, maayo gyud ka mangita ug mga balita, fake news man o dili, gikan diri sa ato-a. Tinuod to imong giingon nga nagpaayo ko ug atop sa balay. Pero wa ko magpailis ug sin, o trusses. Nagpabutang lang ko ug ‘roof sealant’ kay nanglu-ag na ang mga lansang sa atop sa among balay ug ang ‘flushing’ nga sin sa kilid sa atop nangatuklap na kay gika-on man sa taya. Mao ra man gud akong maabot sa pagkakaron ang ‘sealant’ Dong JB. Maayo unya pag-uli nimo pahulamon ko nimo ug kwarta aron ako kambiyuhan akong atop ug bag-o lakip na ang mga kahoy nga trusses ngadto sa bakal.
“Mahitungod sa KaPa Doy, ako lang gi ‘lock-in’ ako kobrahunon nga 30 porsento nga interest. Ako gituman ang sugyot sa akong ahente nga ‘life-time’ gidugayon sa pag ‘lock-in’ aron mosamot pagdako akong kobrahunon. Hadlok pud ko Jib basin pag-uli nimo manghulam ka sa akong ‘pay-out.’ Mao na nga gi ‘lock-in’ na lang nako hangtud sa hangtud. Unya aron di ko madakpan sa BIR ug ni Auntie Nene nimo sa akong ‘hidden wealth’ sa ako na lang pagkatulog mag-ihap sa akong kita. Wa na gyud makahilabot sa maong kwarta kay gi-imagine man lang, di ba Dong JB?
