Kon ang tawo sugarol mangita gyud sila ug bisan unsa nga pamaagi nga makasugal.
Kini akong namatikdan sa akong pag-umangkon nga si JB — kadtong kugihan nga mobisita sa balay nako sa bukid halos matag Domingo kon ni-a siya sa Dabaw. Karon nga tu-a na pud siya sa Jeddah, Saudi Arabia, padayon lang gihapon nga magsinamok sa ako-a. Pero ako na nga gikalipay kay si JB mao ang labing kugihan nga mag-email sa ako-a ug mao pa gyud ang mag-una paghisgot ug mga isyu mahitungod sa kalihukan sa kagamhanan dinhi sa Pilipinas.
Kadtong naa pa siya sa Dabaw doble suwab ang iyang pagbisita sa ako-a sa balay nako didto sa bukid. Kini aron makalibre sa kape, ug makighinabi sa bisan unsa na lamang katikaran sa katilingban.
Ug sanglit tu-a na man siya balik sa Middle East nagtrabaho mora lang gihapon ug nia dinhi kay sigi man ug padala ug e-mail sa ako-a. Kaniadtong Martes, pista opisyal dinhi sa atu-a dunay nagmilagro ang akong pag-umangkon nga si JB. Inay mag-email nakig chat ug una sa akong anak nga babaye dayon ninghangyo kon pwede ko maestorya. Human gitunol sa akong anak iyang cellular phone akong nakita didto ang dagway sa karaho nakong pag-umangkon, nagtingsi. Nangantalita pa sa ako-a ang kwanggol kay matud niya karon nga tu-a siya Saudi mas daghan siya ug nahibaw-an nga mga mahinungdanong isyu sa nasud nga wa pa nako nahisguti sa iyaha.
Dali nakong gipangutana si JB kon unsang hangin ang ninghapak sa iyaha nga inay mag-email siya nakig chat na man hinuon. Pero ang tinuod lipay ko kay akong nakita iyang dagway samtang nagestoryahay mi. Dali kining mitubag nga “siyempre ‘Kol gusto nako makita ang imong hitsura samtang nagka-edad naka. Maayo pud na nga mora ta ug nag-atubang nga mag-estorya bahin sa dagan sa eleksiyon sa Mayo 13 labi na sa mga local nga opisyal.” Sumpay nako: “Unsa man atong mahimo nga ang atong obligasyon mao man ang pagboto sa kandidato nga atong gusto.”
“Mao lagi na ‘Kol,” padayon ni JB, “maora man ug klaro ang dagan sa atong mayor sa Dabaw nga si Inday Sara Duterte-Carpio subay kay wa man siya’y kaatbang.”
Tubag nako, “Aw, klaro kaayo nga masubli-an gyud si Mayor Sara Jib. Pero, di baya nato matag-an ang panahon.”
“Kadali lang ‘Kol Vic, ngano nga moingon man ka ana nga ‘di matag-an ang panahon, duna ni labot sa imong mga gisulat sa imong ‘Rough Cuts’ nga basin magkambiyo sila ni kanhi Bise Mayor Pulong; nga si Mayora mao na ang modagan sa pagka Kongresista sa unang distrito sa Dakbayan samtang si kanhi Vie Mayor Pulong mao na ang magmayor? Kon pwede na nga himo-on nila ‘Kol, seguro na pud nga mahimong mayor si Pulong kay wa may kaatbang si Sara, ug di na pud pwede magpasaka ug kandidatora ang si bisan kinsa nga mangahas nga moatbang ni kanhi Bise Mayor Pulong. Pero ang akong pangutana nimo ‘Kol pwede ba diay na imong gi-ingon?”
“Sa akong nahibaw-an sa balaod sa pinili-ay JB, mora ug tugtan kini sa Comelec. Duna nay hitabo nga ingon niini nga akong nabasahan sa kasaysayan sa eleksiyon sa Pilipinas.”
“Kon tinuod na ‘Kol, unsa man ang labot sa imong gisulti ganiha mahitungod sa kaseguro-an sa pagdaog ni Mayor Inday, kadtong imong gisulti nga, ‘Di baya matag-an ang panahon’.”
“Ikaw Doy mora ka ug nagmata ug buntag. Di ba ingon nako nga possible nga di si Sara masubli-an pagka mayor kay klaro man nga mapili siya nga kongresista kon magkambiyo sila ni Pulong. Di ba, si Mayora moadto na sa Kongreso nga wala bisan gamay nga sagabal kay wa man siya’y kaatbang. Mao nga di siya masubli-an. Samtang si kanhi Bise Mayor Pulong, walay bisan gamay nga sabit. Diretso siya sa pagsaka sa City allHHall kay ang biyaan ni Mayora wa man pud kontra nga kandidato.
“O, sige, di na ta maglantugi ana kay maora ug bugnaw na ang akong kape nga ganiha pa gibutang ni Auntie nimo sa akong atubangan. Nahanaw na ang alisngaw. Halos wa na pud ko’y makita nga alisngaw gikan sa imong tasa nga naa pud sa imong kilid nga lamesa Jibby.”
Sumpay sa akong pag-umangkon nga medyo seryuso na nga manulti karon, “Dili ni kape ako-a giinom diri ‘Kol, tsaa ni. Basta ako ‘Kol Vic, bisan ug motu-o ko sa posibilidad nga mahitabo ang imong gituho-an nga pagkambiyo ug kandidatura nila nagpasubli nga mayor Sara ug ni kandidato pagka kongresista Pulong mas dako ang akong pagtu-o nga masubli-an gyud pagka mayor si Inday Sara. Atangan na lang nato human sa pag-ihap sa mga boto.”
“Basta sa ako-a Jibby, dako gyud akong duda nga si Mayora makigkambiyo ug kandidatura sa iyang igsuon. Kini akong gibasi sa mga aktibidades karon sa Mayor diin halos naa siya sa mga dagkong rally sa mga kandidato pagka Senador nga giduso niya ug sa iyang partido nga Hugpong ng Pagbabago. Unya Jibby halos walay undang ang iyang pagpakigkumboya sa nagkadaiyang mga politikanhon nga grupo lakip na ang mga Partylist nga buot makasulod sa kamara. Diha pa lang Jib, akong nakita nga gilatag na ni Sara ang iyang ruta paingon sa Kongreso dayon sa pagdagan niya isip ‘Speaker’ of the House. Dinhi Jib sayon na lang basahon unsa iyang gitumong nga pwesto Doy.”
“Aw, ikaw ‘Kol, basta ako segurado na nga masubli-an na atong mayor. Ug aron sa pagpakita nga sobra ang akong kumpiyansa nga masubli-an gyud si Mayor Inday magpustahanay na lang ta ‘Kol. Ikaw nga si Mayor makigkambiyo ug kandidatura ni Pulong; ug ako, nga padayon si Mayora sa iyang pagpasubli. Ang akong ipusta ‘Kol Vic akong usa ka bulan nga sweldo. Unsa man ‘call’ ka sa pustahan ?”
“Unsa na hinuon ni, ako na sab imong hagdon nga makigsugal nimo? Bisan pag naa ko’y kwarta Jib di ko mosugal, sayang kaayo kay ako gyud na nga gihago-an. Gawas pa, parehas man ta suporta ni mayora. Ang ako-a lang nga sa akong huna-huna samtang sa plantsada lokal nga pwesto ang gidaganan ni Mayor Inday ang tinud-anay niyang tumong mao ang usa ka nasudnong kaakohan.”
“Sori ‘Kol Vic diri na lang ko makigpustahanay sa akong kauban nga taga Baguio District. Pero ang among pustahan kinsa ang mahimong topnotcher sa mga modaog pagka konsehal sa ikatulong distrito. Ang akong manok ‘Kol si Nonoy Al-ag samtang ang iyaha si Abet Ungab,”
“Wow, hanep ka JB. Basta sugal wa kay santohon. Sigi Doy, ‘Good luck’ na lang nimo. Pero ayaw kalimot ug hatag barato sa ako-a ha.”
Ang karaho mibawos pod: “Basta ako ‘Kol, segurado ko nga modaog niining sugala. Kwentada na ni nako. Unsa man ‘Kol, gusto ka nga makigpinustahay nako nga modaug ko?”
Nabu-ang na, gusto gyud ko nimo ipasubo sa imong kasugarol Jib. Basta baratuhi na lang ko kon modaug ka; ayaw na ko’g tintala nga makigsugal nimo. Basin mapildi na hinuon ka,” panapos nako’ng tubag sa iyaha.
O, kamo, unsa ang inyong sugal karong eleksiyon sa Mayo 13?
