Niadtong milabay nga semana wala ni bisan usa sa akong mga pag-umangkon nga tu-a sa gawas sa nasud ang nagpadala ug e-mail subay sa ila na nga naandan. Pero sa miaging Huwebes sa akong pag-abli sa e-mail box sa akong computer dunay migawas nga mensahe gikan sa akong pag-umangkon nga si JB. Si John Brian (JB) tu-a sa Jeddah, Saudi Arabia nagtrabaho sa usa ka restaurant.
Mao kini ang iyang mensahe:
“Maayong adlaw nimo diha sa Dabaw ‘Kol Vic. Musta man diha sa ato-a wa na ba’y kulba sa pagpangatake sa mga teroristang grupo? Balita man gud namo diri grabe daw ang istrikto sa pagpatuman sa mga latid sa seguridad diha sa Mindanao human sa dugo-on kaayo nga pagbomba sa katedral sa Jolo. Unya ‘Kol subay sa balita kaniadtong Martes, gideklara pa gyud sa Korte Suprema nga legal ang paglugway sa Martial Law sa Mindanao. Sa akong pagsabot ‘Kol Vic sa maong desisyon sa Korte kini mitu-o nga sa kahimtang karon sa Mindanao mas makaayo sa seguridad sa maong bahin sa Pinas nga ipatuman sa gihapon ang Batas Militar.
“Ako pud nabasa sa on-line edition sa mga lokal nga mantalaan sa Dabaw ‘Kol nga duna nay mga pundok sa propesyonal ug mga NGOs nga nag-awhag nga sugdan sa pagsusi ang lebel sa polusyon sa katubigan sa mga baybayon sa dakbayan sa Dabaw. Mora ug ang maong pagpakabana naggikan sa nahimo’ng resulta sa pagsira sa isla sa Boracay sulod sa unom ka bulan aron kini limpiyuhon sa husto ug ipahiluna ang mga regulasyon nga kalikayan ang pagkahugaw pag-usab sa maong isla. Gawas pa ‘Kol Vic mora pud ug naingganyo ang mga taga Dabaw human sa maayo nga reaksyon sa katawhan sa inisyal nga resulta sa paglimpiyo sa Manila Bay. Lipay ko ana nga katikaran ‘Kol Vic kay mora ug nakakuha ka na ug suporta sa kanunay nimong giawhag sa imong lindog nga unta makita sa mga otoridad ang kahimtang karon sa tubig sa mga baybayon sa Dakbayan labi na gyud diha sa Times Beach sa Matina. Sa mga pundok-pundok namo diri nga mga Pinoy nga trabahante sa Jeddah, akong namatikdan nga kasagaran sa mga isyu nga mahisgutan mao ang bag-ong nawong sa Boracay ug Manila Bay human gipahiluna ang paglimpiyo sa maong mga dapit. Kami nga taga Dabaw ug taga Cebu medyo nagselos nga naghuna-huna nga wa pa mahatagi ug pagtagad ang kahimtang sa mga baybayon ug ang katubigan dinha. Maayo na lang nga subay sa akong nabalitaan diha pinaagi sa on-line ug sa telebisyon duna nay grupo nga pormal na nga migawas aron ipahibalo ang ilang adbokasiya aron malimpiyo ang katubigan sa kabaybayonan sa dakbayan.”
Human nako mabasa ang e-mail sa akong nabag-o ug kinaiya nga pag-umangkon mao kini ang akong nahuna-huna:
“Wow, dako na gyud kaayo ang nahimong kausaban sa panglantaw sa akong pag-umangkon nga si JB human ang halos duha na ka tuig nga pagkalayo sa Pilipinas ug sa iyang pamilya. Mas nahamtong na ang iyang panghuna-huna mahitungod sa mga panghitabo sa nasud lakip na ang pagpadagan sa kagamhanan.”
Mao nga ako siya gitubag sa yano lamang nga mga pulong:
“Okay lang Dong JB nga wa ka maka e-mail sa ako-a. Balo ko nga busy ka sa imong trabaho diha. Dapat nga mao gyud na imong unahon inay makighinabi sa ako-a diri sa Dabaw. Imo man na nga panginabuhi diha. Basin suko imo asawa kon makompromiso ang imong trabaho, Hadlok pud nga ma ‘football’ ka sa restaurant nga di pa human imo kontrata.
“Karon hinuon Jibby, medyo mihinayhinay na ug ubos ang kabalaka sa mga tawo sa Mindanao nga basin magsunod-sunod ang pagpamomba sa mga terorista sa mga matawo nga lugar dili lang sa Mindanao kon dili lakip na sa Kabisay-an ug Luzon labi na sa Metro Manila. Ang mga simbahan diri sa Mindanao Jib higpit nga gibantayan sa kapolisan ug kasundalohan. Gibag-o ang sistema sa pagsulod-gawas sa mga tawo nga mosimba. Gipatuman pud ang ‘police visibility’ sa mga dapit nga dugokon ug mga tawo sama sa palengke, parke, mga malls ug mga public ug private terminals. Una ani dunay mga nag-awhag nga undangon na ang martial law sa Mindanao kay kuno dili na ni kinahanglan aron masanta ang posible’ng pagpangatake sa mga terorista. Dugang nilang rason nga kuno dako ang hasol sa katawhan ang mga checkpoints, and posibleng pagpangabuso sa militar ug kapolisan sa gahum nga gitugyan sa ilaha ubos sa balaod militar. Hinuon Jibby, ang kusog nga misiyaok sa ilang pagsupak mao ang mga tawo nga dili taga Mindanao ug posible pa gyud nga wa gani makatunob dinhi sa ato-a.
“Mahitungod sa grupo nga susama ang adbokasiya sa ako nga giawhag ang pagsusi sa kahimtang sa tubig sa kabaybayonan sa dakbayan labi na sa Times Beach, dako akong pasalamat nga ang maong pundok nagpakabana. Klaro man kaayo Doy nga halos wala pay gihimo ang lokal ug nasyonal nga kagamhanan aron limpiyohan ang katubigan sa mga baybayon sa dakbayan. Subay sa akong nabalitaan Jibby, hangtud plano pa lang sa ‘feasibility study’ ang ‘waste water treatment plants’ alang sa dakbayan. Naa pud mga ordinansa sa kinaiyahan nga hangtud karon wa pa mapatuman. Basin wa pa’y IRR. Mao nga lipay ko nga duna nay mga tawo nga nagpakabana. Basin masugdan na ang pagpahiluna sa mga lakang aron malimpiyp ang katubigan. SEND
-30-
