KANIADTONG HUWEBES sa gabi-I human naminaw sa naandan nakong nasudnong balita sa telebisyon, nag-abli ko sa akong computer aron magsusi kon duna ko’y mga mensahe kalabot sa akong trabaho ingon man personal nga gikan sa akong mga higala ug paryentes.
Ang nakakuha sa akong pagtagad mao ang usa ka e-mail gikan sa usa ka lalaki nga nagngalan ug Landex S. Kalitunga nga kuno anak sa akong ig-agaw nga babaye didto sa Sugbo. Matud niya sa iyang pasiunang mensahe siya kuno tu-a nagtrabaho sa Australia isip usa ka lineman sa usa ka kompaniya sa kuryente didto.
Ug tu-a kuno siya madestino sa usa ka lugar nga sakop sa gitawag ug Australian “outback.” Aduna kuno siya’s tulo ka adlaw nga “leave” nga iyang gigamit aron magpahulay didto sa dakbayan.
Matud niya iyang gisusi ang mga Websites sa pamasin nga duna siya’y Makita nga maghatag niya sa kahigayonan nga maka-abli ug mga mantalaan nga dinhi gi-publish sa Pilipinas ug matambalan kuno ang iyang kamingaw kon duna siya’y mabasa unsa na ang mga nanghitabo sa atong nasud.
Wa kuno niya damha nga nakita niya ang Website niini mantalaan ug iyang gi-ablihan. Didto iyang nakita ug nabasa ang akong lindog. Ug sanglit nasultihan siya sa iyang mga ginikanan nga duna kuno siya’y paryente sa Dabaw iyang gikuha ang iyang cellular ug gitan-aw ang iyang “Messenger” plaform pamasin nga naa didto akong ngalan.
Didto niya nakita ang akong ngalan mao nga gitawgan niya ang akong mangod didto sa Sugbo pamasin nga mahibaw-an niya akong e-mail address. Sanglit nahibawo akong manghud sa akong e-mail address iya ning gihatag. Maong iya kuno dayon ko nga gi-e-mailan.
Matud niya: Tiyo Vic, si Landex ni anak ni nila Minga ug Loloy nga imong ig-agaw sa Cebu. Dia ko karon diri sa Australia nanimpalad. Nakita nako imong ngalan diha sa Website sa inyong mantalaan ug naningkamot ko nga makapadala sa imo ug mensahe kay dugay na kong nakadungog sa imong ngalan gikan nila Mama ug Papa.
Balita pud nako Tiyo nga kanhi ka nagtrabaho sa opisina sa usa ka electric company diha sa Dabaw. Mao nga misamot ka dako akong interest nga maka kontak sa imoha kay duna ko’y kauban diri nga taga Dabaw pud.
Kumusta man ka diha Tiyo sa Dabaw? Balita nako ng mikunhod na man kuno ang natakdan diha sa CoVid karon. Ang misaka pag-ayo ang sa Sugbo ug sa tibuok National Capital Region. Ug nag-una sa mga tag-as kaayo ug mga kaso sa bag-ong naapektuhan sa CoViD mao ang Quezon City ug Manila. Gani sobra sa 50 porsento sa mga bag-ong kaso tu-a didto sa NCR.
Unya akong nahibaw-an gikan sa mga balita diha sa Pinas Tiyo nga daghan kaayo nga mga politiko ug mga kuno eksperto ani ug ana nga sakit nag-ingon nga pakyas ang gobiyerno sa mga pamaagi nga gigamit aron pagsanta sa maong sakit. Halos parehas ang huna-huna sa mga ambisyusong mga politiko ug buot magpasikat nga kuno mga eksperto nga undangon na ang pagbasol sa katawhan sa pagsaka sa mga bag-ong kaso.
Ngano kuno nga nangiwit ang Pilipinas kon ang hisgutan mao ang katakos sa gobiyerno nga santaon ang pandemya. Unya ilang gikompara ang atong nasud sa sitwasyon diri sa Australia, sa New Zealand, sa Singapore ug bisan sa Malaysia ug Vietnam. Pero para sa ako-a Tiyo Vic, mora sila ug nagkompara sa usa ka mansanas ug lemonsito.
Dili pareson. Pananglitan aton ikompara ang Pilipinas sa Australi. Dako kaayo ang maong nasud kay sa Pilipinas ug gamay lang kaayo ang mga tawo. Samtang ang atong Pinas gamay kaayo unya hilabihan ka daghan sa mga namuyo dinha. Halos mag guot na labi na gyud didto sa Metro Manila ug Sugbo.
Diri sa Australia daghan pa ang baka ug karnero kay sa mga tawo. Bisan sa mga sentro sa dakbayan, luag pa kayo ang lugar kay dako man kaayo kini mao nga daghan pa ang mga bakante nga kalutsan sa hangin nga presko. Maayo pud kaayo ang ilang “urban planning” diri Tiyo kay ang mga pabrika ug mga malls ug ubang buhatan ug pamatigayon giplastar gyud sa husto nga dili mosangpot sa pagdasok sa mga tawo bisan sa oras sa tingtrabaho ug tingdsuroysuroy.
“Unya diha sa ato Tiyo Vic sobra nato ka pagtamod sa kuno kagawasan sa usa ka tawo sa bisan unsa niya buhaton kay mao man kuno ang naa sa atong Konstitusyon. Mao nga halos dili na gisunod sa kadaghanan kanato ang mga mando nga dili una maghimo niini ug nianang butang samtang naa pa ang pandemya.
Gani karong bag-o lang Tiyo akong nabasa sa Facebook kadtong usa ka gihimo nga Bikini Foam party sa usa ka resort sa Bohol diin wa nay social distancing ug walay pugong ang inom sa mga nanambong. Buot ipasabot Tiyo nga ang mga tawo wa magpakabana kon unsa ang sangpotan sa ilang gihimo ug ang tagdumala sa maong resort wa lang pud paki-alam unsa ang mga pagsupak sa iyang establisemento.
Unya Tiyo, kagahapon lang nabalitaan pud nako diri nga didto daw sa Metro Manila hilabihan ang kaisog sa pipila ka mga tawo nga gisita sa kapolisan ug mga barangay tanod sa dihang nadakpan sila nga wala magtuman sa curfew ug wa magsul-ob ug face mask. Misukol sa mga otoridad. Pastilan! Unya kusog kaayo ang reklamo sa pagsaka sa mga kaso sa Covid sa ilang dapit.
Pero diri sa Australia Tiyo Vic, kinto tanan ang mga tawo ug wa gyud reklamo nga mosunod sa bisan unsa nga imando sa gobiyerno nga dili buhaton aron kalikayan ang pagkuyanap sa CoviD 19. Mao nga masanta gyud ang pagdaghan sa mga kaso.
Unya Tiyo pagpatuman ug mga lockdown, hugot gyud nga ipatuman ug walay palusot. Kon walay biyahe ang imando para sa mga pampuliko nga mga sakyanan bakante gyud ang dalan. Wala’y bisan usa nga akong nadungog diri nga maghisgot ug konstitusyon ug kagawasan o tawhanong katungod kon magpatuman na ug mga pagdili alang sa kaayohan sa kadaghanan.
Maayo unta kon masalamin ang kahimtang diri sa Australia sa katawhan dinha sa atu-a Tiyo Vic. Salamat pud nga sa katapusan naka “connect” na ko sa imoha. Mga duha ka tuig pa una mahuman akong kontrata diri sa Australia Tiyo. Maayo unta magkita ta didto sa Cebu pag-uli nako.”
Sanglit una nga higayon nga ako nakadawat ug mensahe sa wa kaayo nako masinati nga kabanay, medyo alanganin akong pagdawat sa iyang mensahe. Pero kay kaila ko sa iyang gihisgutan nga iya kuno nga mga ginikanan ako siyang gitubag niining mosunod:
“Salamat Dong nga nakahimamat ko nimo sa e-mail pa gyud. Seguro wa pa ka matawo paglakaw nako gikan sa Cebu padulong sa Dabaw mga 47 na ka tuig ang milabay. Padayon lang ta nga magkomunikar sa usag usa aron magsayranay unsa na ang dagan sa atong kinabuhi.
“Tinuod na imong panahom Landex. Dili angayan ikompara ang Pilipinas sa ubang nasud sama sa Australia ug Malaysia kon ang sitwasyon sa pagsanta sa CoViD ang hgisgutan. Dili parehas ang mga parametro.”
