KAGAHAPON, ningbisita sa among balay didto sa umahan and bana sa akong pag-umangkon kinsa kanhi nagtrabaho sa usa ka news service distribution nga grupo uban sa akong amiga nga si Carol Arguillas. Kini nga pag-umangkon nga mao si Edward Emuy mahilig maghisgot ug katikaran sa katilingban lakip na ang dagan sa politika sa nasud ug ingon man sa lokalidad.
Medyo gikapoy ko kay bag-o lang ko ning-abot gikan sa downtown Davao kay may gisusi sa akong editorial office. Mao nga nagpatimpla dayon ko ug duha ka tasa nga kape bisan uinit ang panahon kay sa kape man gud daghan mamugna ang atong utok nga bisan unsa na lang nga mahimong “subject” sa mga kulukabildo. Didto sa gamay nako nga lamisa gawas sa balay ug ubos sa landong sa usa ka dakong puno-an sa manga mi nagkalingaw ug simhot sa alimyon sa init kaayo nga kape’ng barako kay init pa kaayo nga higupon. Una namo nga gihisgutan ni Edward ang kahimtang sa mga lokal nga mga mantalaan ingon man kadtong mga tawo nga nagtrabaho ubos niini. Kaming duha konporme sa matag usa nga grabe ang pagkahugno sa mga lokal nga mantalaan ug uban sa pagkadiskaril sa maong industriya nunot usab nga ningkamang ang mga tawo nga anaa sa pangempleyo sa pagbalita sa mga mantalaan. Matud niya nga sa iyang tan-aw mora ug ako lang daw ang wala mokaliring . Pero didto nako siya kalit nga gibara. Ako siya’ng gipangutana, “Unsa’y wala? Ngano nga karon matag bulan mangutang na man ko sa imo ug load para sa akong satellite TV? Dugay pa gyud ko kabayad nimo kay maghulat man ko kanus-a makakwarta kay kulangon man akong pension kon kuhaan pa nako ug pambayad sa load. Gani sige pa ko hangyo intawon sa Davao Light nga pa-extend sa ako deadline kay wa pay ikabayad. Hadlok kaayo ko maputlan. Ulaw kaayo.
Perting kurata ni Edward kay tan-aw man gud niya wa ko’y problema kay katawa-katawa man lang ko. Ako-a lang diyang gikumedyahan pagsulti nga lain akong kinaiya. Dili nako problemahon ang akong problema. Hinuon ang problema maoy akong paproblemahon sa ako-a. Pero niadtong tungora nagkaproblema gud ko unsa akong ipasud-an sa akong pamilya kay nahutdan na man mi ug sulod ang akong refrigerator unya wa pa ma’y kwarta ipamalengke.
Mibaraw si Edward sa akong padayon nga pamulong. Matud niya, Di na lang ta mag-estorya ug makasamot sa atong kalisud sa kinabuhi ‘Kol Vic. Maghisgut na lang ta ug politika aron kalimot ta nga gipaluhod na diay ta sa pandemic sulod na sa kapin sa usa ka tuig. Dali nako siya’ng giuyonan ug giingnan nga unsa nga politika ang gusto niyang among hisgutan. Sumpay ni Edward, ang nasyonal lang “Kol kay hangtugd karon mora ug wala pay klaro kon kinsa gyud ang posibli nga mga kandidato sa administrasyon ug sa oposisyon. Si Trillanes lang ang naghklaro nga modagan gyud kon dili Presidente sa pagka Bise ubos sa landong sa oposisyon nga matud pa sa !Bayan convenor nga si kanhi Supreme Court Associate Justice Antonio Carpio, lig-on na kaayo ang pagkapahiluna. Matud ni Edward, ikaw ‘Kol kinsa sa imong pagtuo ang modagan sa Pagka Presidente ug Bise sa oposisyon? Apasumpay nako, Dili kon kinsa Dward kon dili kinsa ang mamahimong official tandem sa oposisyon kay karon mora man ug wa pay klaro si VP Leni, postura pa man lang. Gawas pa, gideklara ni Carpio nga abli pa ang ilang imbitasyon kang Manila Mayor Isko Moreno. Buot ipasabot nga padayayon pa sila nangita ug tawo nga mamahimong dako ug kahigayonan nga dawaton sa katawhang Pilipino. Nga sa laktud nga pagkasulti dili pa kumbensido ang mga lider sa kwalisyong 1Sambayan nga aduna na sila’y dumadaog nga miyembro. Unsaon nga sa resulta sa survey nga gihimo sa Pulse Asia, layo man gyud ang posisyon sa mga tawo nga ilang giagning mokandidato, labi na si Trillanes. Ang medyo duol-duol sa taas ila man una nga gisaway nga mga tradisyonal nga mga politiko ug nailhan nga adunay simpatita sa administrasyon. Sama kang Mayor Isko, wa pa man gyud magklaro si Yorme nga moabin sa oposisyon bisan pa man ug panagsa mopitik siya sa administrasyon. Si Sen. Manny Pacquiao ilang atubangay nga gisaway nga wala’y kapasidad nga mahimong Presidente kay halos walay grado ug sigi lang ug balhinbalhin ug partido. Mora ba ug langaw nga pula ug lubot. Bisan ug may pakurat ang iyang pwesto sa survey ug mahimong magmilagro sa eleksiyon, seguro ulaw sila nga ilang dalhon isip kandidato kay una na man kini nila nga giluwa. Si Senadora Grace Poe, mibalibad na sa ilang imbitasyon. Si Brother Eddie Villanueva kinsa iwit usab sa resulta sa survey wa sab magpakita ug interest. Seguro ulaw kay pildero na man siya kaniadto pa. Unya dili pa lang dugay matud nako kang Edward, nagpa interview si Carpio sa media ug nag-ingon nga seguro ang ilang giimbitahan nga mga personalidad wala magklaro o’ di ba nagpadili-dili ug dawat kay nahadlok nga utingkayon ang ilang kinabuhi sa mga anaa sa administrasyon ug dinhi na unya sila mawas-wasan sa publiko. Mao nga hilom lang sa kuno sila. Pero si Carpio, klaro nga naa pud na siya’y ambisyon. Ang problema lang wa gyud tawon siya makasaka sa survey nga gihimo. Hinuon ako ug si Edward nagkauyon gyud sa gisulti ni Carpio nga nag-angan-angan una ang mga nangambisyon sa Presidente ug Bise kay hadlok nga bakbakan sila sayo pa ug magusbat ang ilang kahigayonan. Matud nako kang Edward Doy mao man pud ni akong pagtuo ang gihimo sa administrasyon. Mora ug estratehiya sa nila nga libugon ang oposisyon sa paghunahuna kinsa gyud ang posibli nila nga kaaway sa pagka Presidente ug bise. Kini aron protrektahan sab ang maong ilang gilantaw nga kandidato sa pagpangatake sa oposisyon. Gani ako nagtuo nga si Mayora Sara dili gyud na siya modagan. Naglantaw na siya sa umaabot pa nga eleksiyon kay nasayud man na siya nga ngil-ad sab tan-awon nga ang kanhi hugot nga adbokasiya sa iyang Papa nga wagtangon ang dinasitiya sa pamolitika silang duha diay ang magluib niini.
Pero basin pud ug magpatintal sila sa kunohay pabor kaayo nga resulta sa survey alang sa kandidatura ni Mayora. Wa ta makahibalo kon matintal si Sara ug mismo si Presidente Digong nga gituboy sa iyang mga tigpaluyo nga mokandidato pagka Bise. Matag survey baya kapin usa o duha ka libo lang ang mga respondents ug kini layo ra sa tinuod kon maoy himuon nga basihan paghimo sa desisyon nga modagan. Basin mapasubo na hinuon sila.
Unya naa sab mga ohas bolantes ug mga bill boards nga ningsulpot sa nagkalainlaing dapit. Ang gipalakaw nga estorya mga posibli’ng mahimong tandem nga kandidato sa administrasyon sama nila Esko Moreno-Sara; Bongbong-Sara; Senator Win Gatchalian-Gov. Garcia sa Sugbo, Sara-Gibo Teodoro. Pero kining tanan medyo hanap pa kaayo. Hinuon namatikdan nga dunay mga grupo sa mga negosyante nga naglihok karon alang sa pag-awhag kang Kalihim Mark Villar nga modagan pagka Presidente. Basin matigayon na hinuon ni. Posibli pud nga susama nga kalihukan nga mag-agni ug iladong mga negosyante nga mokadidato gihimo usab sa oposisyon karon.
Hinuon sa pagkakaron ang katawhan mahinamon na kaayo nga naghulat kon unsa gyud ang sangputanan ining tanan hangtud sa ika walo sa umaabot nga bulan sa Oktobre 2021, ang deadline sa pag file ug certificate of candidacy sa pagka Presaidente ug Bise.
