SULOD na sa usa ka tuig ug tunga sa pagkuyanap niining pandemya dala sa Corona Virus halos tu-a na ko magpirme sa akong balay sa bukid ug panagsa na kaayo nga magpundo sa akong pinuy-anan sa sentro nga bahin sa Dakbayan sa Dabaw. Ang akong balay sa umahan mga 31 ka kilometro gikan sa downtown ug kon biyahi-on sa pribadong sakyanan mokabat gyud ug mga 40 ngadto sa 50 minutos nga biyahe. Mao nga nahimo na nakong batasan sa pag-agi sa pinakaduol nga rota nga mao ang Ma-a – Magtuod ngadto sa New Carmen dayon sa New Valencia road paingon sa akong balay didto sa Talandang, Tugbok District. Dinhi akong malikayan ang traffic sa dalan ug mas madali ang akong pag-abot sa akong balay sa Catalunan Grande pabalik sa bukid, o dili ba sa opisina niining mantalaan nga akong gisulatan.
Sa nagkadaghan nga biyahe nako di malikayan nga akong mamatikdan ang problema nga karon tataw nga gi-atubang sa dalan nga akong agi-anan. Gawas sa abugon kini bisan pa nga kini sementado, klaro usab nga nagsugod na ang pagkagusbat sa pipila ka bahin sa dalan labi na gyud ang mga dapit nga lawon kaayo ang kimba sa matag kilid sa kalsada. Pero ang labing delikado nga kahimtang sa maong dalan nga akong nakita mao kining sitwasyon sa tulay nga nagkonekta sa dalan duol sa nahimutangan sa SanitaryLandfill sa dakbayan sa Dabaw didto na sa may New Carmen nga sakop na sa tugbok District. Ang tinuod may gilawmon pud ang lugot nga gitabok sa maong tulay ug nga kon duna man gani madisgrasya nga mahulog didto dako na kaayong swerte kon mabuhi pa o di ba maangol lang. Ang maong tulay mao ang nagsilbi nga koneksiyon sa mga barangay sa Magtuod, New Carmen, New Valencia, Biao Eskwela, Talandang dayon na ngadto sa sentro sa Calinan diin tu-a mag-agi ang Bukidnon-Davao national road. Mao nga kon adunay mahitabo nga kadaot sa maong taytayan mahitabo gyud ang pagpunsisok sa mga sakyanan nga paingon sa Bukidnon road balik sa naandana nga agi-anan niini nga mao ang gikan sa Crossing Ulas ngadto paingon sa Mintal dayon sa Calinan. Natural lang nga magkabuhol-buhol na sab ang trapiko ug magkalitsi-litsi na ang maong dalan. Ug dili kini layo nga mahitabo kon dili tagdon sa kagamhanan ang kahimtang karon sa maong tulay sa New Carmen dapit sa Sanitary landfill. Nangliki na ang semento nga mao ang gipaibabaw sa puthaw nga bahin sa tulay, Nangabangag na sab ang aspalto nga gipaibabaw ug giayom-ayom lang sa pagtakop sa mga nangliki nga semento. Bisan kining inyohang magsusulat dili enhinyero dali kaayo nako maaninaw ang nagkahuyang nga kahimtang sa tulay ug nga kon kini baliwalaon lang mosangpot gyud ni sa kadimalasan o’ dako nga disgrasya sa dili madugay.
Sa akong pagkahinumdom ang maong dalan usa ka barangay road mao nga normal lamang nga ang moatiman ani mao ang lokal nga kagamhanan. Pero sa kahimtang sa maong tulay niining panahona mao ra ug walay nagpakabana niini. Ambot kon ang kapitan sa New Carmen nakakita ba sa kahimtang sa tulay nga kanunay man ni niyang agi-an. Kay kon iya ni nga nakita ug wala lang niya gipadangat ang iyang naobserbahan sa mga hingtungdan nga ahensiya sa gobiyerno, klaro sab pud ang iyang wala pagpakabana sa dakong katalagman sa iyang barangay nga naghulat lang kanus-a mahitabo.
Mao nga subay sa akong personal nga panlantaw sa kakulang sa pagtagad, buot nako nga ipadangat ngadto sa City Engineer’s Office (CEO), o dili ba sa District Engineering Office sa Department of Public Works and Highways (DPWH) dinhi sa dakbayan ang maong obserbasyon sa kahimtang sa maong tulay sa New Carmen. Maayo unta kon sa labing dali nga panahon mobiya una ang ilang mga tawo sa ilahang komportable nga lingkoranan sa opisina ug maghimo ug pakisusi sa maong infrastruktura. Basin na lang ug malikayan pa ang mas dakong kadaot sa tulay nga magpugos sa pagpasera niini sa panahon nga kini ayuhon. Basin pud kon makalikay pa ang gobiyerno, ma lokal man ‘o nasyonal, sa mas dako nga galastuhan sa pag-ayo sa maong tulay.
Niini man gud nga panahona daghan na kaayo ang naggamit sa maong dalan kay kini man ang labing duol nga short cut nga biyahe gikan sa sentro sa dakbayan paingon ngadto sa Calinan o diretso ba sa Bukidnon ‘o Cagayan de Oro.
Hulaton pa ba diay nato nga mabungkag ang maong taytayan ug dunay madisgrasyang mga sakyanan ug maangin ug maangol ang pipila ka mga tawo nga posibling mosangpot sa kamatayon sa uban una kini aksiyonan sa mga hingtungdan? Ug sa mga nag-agi-an sa maong dalan, magpakabuta-bungol ba lang ta hangtud nga moabot ang disgrasya ug dili na maagi-an ang maong tulay?
Basin baya hinuon kon maparehas ta niadtong komedya nga sugilambong nila ni Pedro ug ni Juan. Ang duha ka managhigala nagsakay sa unang higayon sa eroplano aron dawaton ang ilang pasidungog didto sa kaulohan. Samtang nahitagpilaw si Juan kalit na lamang siya nga gipukaw ni Pedro ug gisultihan nga iyang nakita ang pako sa eroplano nga nagsilaob ug nagbugwak ug itom nga aso. Ang tubag ni Juan kang Pedro, “A pasagdi lang na ‘Dro. Dili bitaw ni ato ang eroplano.” Basin unya mao ni ang pagtuo sa kadaghanan kanato nga na-agi-an sa maong dalan ug tulay. Pasagdan na lang nato kay dili bitaw na ato ang tulay. Sagdi lang na ug mahugno.
Ay ambot!
