KARONG nga semana duha ka besis lang ko nakatugbong sa downtown sa dakbayan. Una, kaniadtong milabay nga Miyerkoles, ug ikaduha kagahapon, Biyernes.
Ang hinungdan sa halos daginuton nga panahon nga naa ko sa sentro sa siyudad mao kining mosunod: Una, agi ug pagtuman sa usa ka higpit nga protocol sa pandemya sa CoViD 19 nga nagdili sa mga senior citizens nga mogawas-gawas sa panimalay sanglit sila sakop sa gitawag nga “vulnerable sector.” Ikaduha, aron makadaginot sa gasto sa pagbiyahe kay gikinahanglan nga aduna gyud dili mokubos sa P500 sulod sa bulsa kon moanhi sa poblasyon. Unsaon man gud nga tu-a man ko ug akong Misis nakwarentinas sa among balay didto sa bukid mga 31 ka kilometro gikan sa sentro sa dakbayan. Walay linya sa komunikasyon, ni signal sa cellular nga telepono.
Hinuon, mas gusto nako didto kay presko ang hangin, walay alimuot ug daghan nga mga kahoy palibot sa akong balay. Mao nga niining panahon sa CoViD pandemic akong paminaw mas luwas ko didto sa kakuyaw
Lamang, gikinahanglan gyud nako nga manaog sa poblasyon sa dakbayan aron magpadala sa akong inadlaw nga lindog dinhi niining mantalaan pinaagi sa e-mail, usa ka pasilidad sa komunikasyon nga akong magamit nga naa sa akong balay sa Catalunan Grande mga 9 ka kilometro gikan sa downtown.
Kaniadtong Miyerkoles ug kagahapon sa akong pag-abli sa akong e-mail wala ni bisan usa ka mensahe nga misulod alang sa ako-a. Bisan ang naandan nga magpadala sa ako ug e-mail nga mga pag-umangkon wala sab mag message. Misantop sa akong huna-huna nga daghan sila ug trabaho o di hinuon wa na sila’y i-mensahe pa kay halos parehas na lang ang mga nagpanghitabo sa Pilipinas ug sa tibuok kalibutan sa matag adlaw nga gisagubang karon sa mga katawhan ug kagamhanan – ang pagdokumento pila na ang nangasakit sa CoViD, pila ang nanga-ayo, pila na ang nangamatay sa kinatibuk-an, ug ang kuno padayon nga kapakyas sa mga kagamhanan sa nagkalaing mga nasud aron sumpo-on ang maong kalamidad.
Mao nga kagahapon una nako gibalhin sa akong computer unit sa balay nako sa Cat Grande ang akong gisulat nga lindog didto sa akong balay sa umahan, ug gi-saved sa USB nagdali-dali ko pag init ug tubig sa takuri unya nagtempla ug kape.
Dayon mibalik ko atubangan sa computer ug didto nagkalingaw una ko ug higop sa nangalisngaw nga kape ug halos mapaso akong dila kay init pa kaayo. Mao nga dali mi-ursa akong singot nga bisan ang hangin gikan sa bentilador wa ka pugong sa pagtubod sa singot gikan sa akong lawas. Luyo niini akong gibati ang kalu-ag sa panghuna-huna nga daw normal nga sangputan matag higayon nga ako magkape.
Sa ingon niadto nga sitwasyon akong nahinumdoman nga diay kaniadtong milabay nga Miyerkoles, Septiyembre 2, mao ang ika-upat ka tuig na human mahitabo ang dugo-on kaayo nga pag-atake sa mga inosenteng sibilyan nga nagsuroy-suroy, nangaon, naglingaw-lingaw sa alegre kaayo nga “night market sa Roxas Ave. sa dakbayan sa Dabaw. Sa maong pagbomba sa Roxas Ave. 17 ka mga tawo ang nangamatay samtang 74 ang mga nanga-angol.
Gumikan niadtong dugo-on kaayo nga pag-atake sa mga terorista sa dakbayan, gipasirhan dayon sa bag-o nga milingkod nga mayor sa dakbayan nga si Inday Sara Duterte-Carpio, ang Roxas night market. Kalit namingaw ang dakbayan gumikan sa maong insidente.
Ang mao usab nga pagbomba nahimo nga dako kaayo nga hagit sa bag-o lang pud milingkod nga Presidente sa Pilipinas nga si kanhi mayor sa dakbayan nga si Presidente Rodrigo R. Duterte. Si Duterte nailhan sa iyang walay kahadlok nga pagpasidaan sa mga kriminal nga mga grupo nga siya di magpanuko nga molutos sa ilaha kon sila maghimo ug mga dautan nga kalihukan samtang siya ang magdumala sa kagamhanan – lokal man o nasyonal.
Ang insidente sa Roxas Avenue dako sab kaayo nga talinghaga sa kapolisan ug sa ubang mga ana-a sa intelligence community kay bisan pa sa daghan nga mga nailhan nga pundok nga aduna kuno’y koneksiyon sa mga internasyonal nga kalihukang terorismo, wala gyud klaro nga tawo nga natumbok nga mao ang nagbutang ug nagpabuto sa bomba.
Dunay pipila ka mga grupo nga milutaw nga kuno sila ang responsable sa pag-atake. Dunay mga ngalan nga gihisgutan ug gani dunay nadakpan. Apan hangtud karon walay klaro nga mga balita nga duna na’y aktibo nga mga kaso nga gipasaka batok sa maong mga suspetsado ug sa grupo nga kuno sila miyembro.
Kaniadtong Miyerkoles, Septembre 2, nag-upat naka tuig human sa maong insidente ug bisan pa sa daghang higayon nga kusog kaayo nga mibunok ang ulang sulod sa dakbayan, ug nga sa makadaghan usab nga higayon nga miawas ang kanal sa Roxas Ave ug mibaha sa maong lugar, wala gyud mabanlas ang mapait nga mga kasinati-an sa naluwas nga mga biktima ug ilang pamilya ingon man ang mga kabanay sa nangamatay sa maong dugoon kaayo nga insidente.
Wala nay nahibilin nga marka sa dugo sa dapit nga didto mibusikad ang bomba; ni alisngaw sa pulbora hingpit nga nasuyop sa kinaiyahan. Posible gani nga ang kayugot nga gibati sa mga Dabawenyo batok sa nagpasiugda sa maong terorista’ng kalihukan hinayhinay na nga napapas sa ilang alimpatakan ug kasingkasing. Apan sa akong huna-huna mora kini ug kalit nga gipukaw human ang duha ka nagsunod nga pagpamomba didto sa Jolo, Sulu dili pa lang dugay.
Luyo niining laing nga dugoon nga katikaran mora ug wa nay pag-atras ang plano nga ablihan pagbalik ang Roxas Night Market subay sa mga giluwatan nga pamahayag ni Mayora Inday Sara human sa misa paghinumdom sa maong insidente kaniadtong Miyerkoles.
Lamang, hugot ang pahimangno sa mayora nga buot niya nga ang matagmolupyo sa dakbayan kanunay nga magbantay ug motabang sa pagpaniid sa mga tawo nga adunay kadudahan nga mga lihok. Buot ni Mayora nga ila kini nga i-report sa mga kapolisan kon sila dunay mamatikdan nga kadudahan nga mga bag-ong nawong sa ilang mga dapit. Pinaagi lamang nini, matud sa mayor, nga mapugngan nga mahitabo pag-usab ang laing Roxas dinhi sa dakbayan.
Sa akong huna-huna husto gyud si Mayora. Ang pagsanta sa kalihukan sa mga teriorista dili lang kaakohan sa kapolisan ug ubang ahensiya sa seguridad. Kalihukan kini sa tanan nga nagmahal sa kahusay ug kalinaw sa dakbayan. Di pwede nga ang katawhan mora lang ug nagtan-aw ug nilayagan nga bangka nga naglawig sa dagat. Walay pagpakabana; dili manggilabot kay dili nila trabaho.
Ningsulod na lang hinuon sa akong huna-huna kadtong kumedya mahtiungod sa duha ka pasahero sa eroplano nga naglupad paingon sa Manila. Sila mao si Pedro ug si Juan. Si Pedro nakamatikod ug daghang aso uban ang kalayo nga migawas sa makina didto sa pako sa eroplano. Mautd ni Pedro kang Juan nga ang tingog nagdala ug dakong kabalaka: “Juan, nahadlok ko. Mora ug nasunog ang eroplano. Naay baga nga aso ug kalayo migawas sa may pako.” Ang tubag ni Juan, “Sagdi lang na Bay Pedro, dili bitaw ni ato ang eroplano.” Ngee!
Pero kalit ko napugwat dihang, “Pa, imo na na-send imong column sa e-mail?” Tingog sa akong anak diha sa akong luyo. Dali ko’ng milihok kay hapit na diay ang deadlione nga oras. Unya, paghigop nako sa akong kape, bugnaw na kaayi, mora kabugnaw sa simod sa iro.
