SAMA sa ako na nga naandan himuon matag buntag karon nga naa lang ko sa balay natanggong tungod sa mga pagdili pagsuroysuroy gumikan sa pandemya, kaniadtong Huwebes nagsusi ako sa akong cellphone labi na sa Messenger ug Facebook page kung naa ko mga mensahe nga wala nako nabasa sa milabay nga adlaw.
Apan samtang kini akong gihimo nagtimpla pud ko ug kape nga mao ang akong gihinayhinayan sa paghigop samtang nagtan-aw sa akong mobile. Grabe kainit sa kape kay nagbukal ang tubig nga gigamit niini.
Unya nanuhotsuhot sa akong ilong ang alimyon sa kape nga gikan sa bag-ong gi-ablihan nga sudlanan. Gipadala sa ako ang maong kape gikan sa Australuia isip pinaskohan gikan sa usa ka highala.
Ug samtang hinayhinay nako nga gilad-ok ang init nga kape nga walay asukar, ako pud gipangbasa ang mga mensahe diha sa Messenger kasagaran mga pangumusta lang. Apan dunay nakatawag sa akong pagtagad nga mensahe ug kini gikan sa akong pag-umangkon nga si Maritess nga tu-a sa Dubai nagtrabaho isip usa ka staff sa household sa usa sa mga “royalties” didto.
Sa una na niyang mensahe sa ako-a iyang gisulti nga sila gibakunahan na kaniadto pang milabay nga tuig, wala pa magpasko kay mao ang mando sa ilang mga amo.Ug iyang gibutyag kanhi nga ang gigsamit sa ilaha nga bakuna mao ang gikan sa China nga matud pa gipamalit sa ilang gobiyerno didto. Sa wala pa kuno sila nabakunahan kada duha ka semana sila ipa swab subay sa mando sa nagdumala sa maong palasyo.
Sa iyang mensahe nako niadtong Huwebes miingon si Maritess nga bisan sila nabakunahan na higpit pa gihapon gipatuman sa mga nag-alagad sa Palasyo ang mga “protocols” aron malikayan ang pagtakod sa sakit nga dala sa CoViD.
Gani, naay usa ka balay sulod sa compound sa palasyo nga didto tanan trabahante magpuyo aron dili makagawasgawas. Didto mismo sa palasyo naa pud dapit nga sila mag-ilis ug panarbaho-ay ug diin ila ibilin bisan unsa nila nga gamit sama sa sapatos, sinina, ug uban pa. Ingon kuno kahigpit ang pagpanagana sa nagpuyo sa maong palasyo.
Unya miingon pud akong pag-umangkon nga babaye nga naunsa kuno ta diri sa Pilipinas nga hilabihan ang kadaghan ug kiyawkiyaw sa mga pipila ka opisyales sa kagamhanan mahitungod sa bakuna labi na ang gikan Tsina unya sigi pud reklamo ngano nga dugay ningpalit.
Iyang giingon sa iyang mensahe nga mora man kuno ug na paranoia ang pipila ka mga politiko mahitungod sa ka-epektibo sa bakuna nga unta tumong man sa gobiyerno nga suta-on kini pag-ayo una iturok sa mga tawo. Dugang ni Mareitess nga human na sila nabakunahan sa ikaduha nga dose ug kaluoy sa Ginuo wa man sila’y gibati nga dautan isip resulta sa bakuna. Hinuon mora ug midako ang ilang pagsalig nga dili na nila makuha ang maong sakit kay nabakunahan na man sila.
Dugang pa ni Maritess sa iyang mensahe nga didto sa Dubai ang mga nagdumala sa kagamhanan hingpit nga mitugyan sa ilang mga eksperto sa medisina sa pagdumala sa mga kalihukan sa pagsanta sa pandemya ug ang ilang gihimo mao lang ang paglatag sa unsa man ang tumong sa maong kampanya batok sa CoViD.
Ngano kuno nga sa Pilipinas ang mga politiko halos tanan gipaki-alaman lakip na ang mga pamaagi sa pagpakatag sa bakuna, pagpamalit, unsa ang paliton, pila ang presyo, asa itago ug unsaon sa pagdala sa bakuna ngadto sa katawhan.
Matud niya nga didto sa Dubai gihatagan ug hustong suporta sa kagamhanan ang mga tawo nga ilang gisangunan nga mao ang magpatuman sa mga buluhaton labiot sa pagsanta sa maong sakit. Mao nga sila gipili sa gobiyerno sa husto tungod kay duna silay igo nga katakos sa paghimo sa angayan nga buhaton.
Matud ni Maritess, “Sa akong nabal;itaan ‘Kol Vic ang mga politiko diha sa Pilipinas gusto na sab mag doctor ug manager kay mora man ug sila lang ang nakahibalo sa angayan nga buhaton. Gani angayan lang nga sila maghimo ug mga latid aron himuon nga gabay sa mga magdumala sa kalihukan pagbakuna, inay nga ilang mando-an unsaon sa pagtrabaho.
Unya daghan pa gyud sa mga politiko dinha sa Pilipinas nga madudahon sa halos tanan nga mga lakang sa gobiyerno. Wa pa gani gipamalit, naghimo pa lang sa mga pasiunang mga lakang, dunay pagduda nga dunay maka kwarta ug dinagko; naay overprising; naay gipaboran nga bakuna.
Ang kanunay rason sa pagpanghilabot sama sa paghimo ug imbestigasyon bisan wa pa nahimo sa husto ang kalihukan, mao nga kuno kwarta sa katawhan ang gamiton sa pagpamalit ug bakuna.
Naa pay kanunay nga pagduda sa “efficacy rate” sa bakuna. Kaluoy pud tawon nato nga mga Pinoy. Ang “Efficacy” mahibaw-an lang na kon magamit na sa kadaghanan ang bakuna ug nga kini dili parehas sa tanan nga rasa. Ingon sa among doktor diri sa palasyo ’Kol Vic, mahimo nga ubos ang ‘efficacy’ ngadto sa mga Caucasians o sa susama nga rasa pero taas sa mga Malayo, ug ubang mga rasa sa ubang bahin sa Asia.
Nagduda pa gyud ang mga senador og kongresista sa taas nga presyo nga kuno mao ang gigamit sa Department of Health nga sukaranan sa ilang pagpamalit sa bakuna. Kalimot seguro ang mga magbabalaod nga kon maghimo ka ug budget, normal lang nga ang imong isumiter mao ang mas taas nga presyo kay unsaon kon magsumiter ka ug gamay nga presyo ug mao ang igahin unya diay taas ang presyo sa bakuna, unsaon man kon makulang na? Di ba ‘common sense’ lang na ‘Kol Vic?”
Ako’ng gitubag dayon si Maritess sa mubo lang mga mensahe: “Mora ug maayo kaayo imong punto Matet. Kon naay mga tinuod nga eksperto, dili na lang magpaka eksperto ang mga senador ug mga kongresista, ug kadtong wala gisangunan. Di man pud sila ang manubag kon dunay mopalpak sa mga pamaagi sa kagamhanan.
Mosalig na lang unta sila nga ang tumong aning tanan nga gihimo sa gobiyerno ug sa mga tawo nga gisangunan nga maglihok sa pagpabakuna mao man ang kaayohan sa kadaghanan. Kon padayon silapaghimo ug makalangay nga mga pagbusi-si, basin mahutdan na hinuon ta ani ug bakuna ug maghulat pa sa laing produksiyon. Na unsaon na lang?
