Ang unom ka tuig (2016-2022) mao bali ang “transition period” kon panahon sa pagsulod sa proseso sa pagbag-o sa mga estruktura sa gobiyerno.
Pagpanday sa mga balaod nga mao ang maglig-on sa mga politikanhong partido, paghatag ug gahum sa katawhan, pagmugna ug mas daghan nga propesyonal, maantigo ug hustong sweldo nga mga membro sa serbisyo sibil, pagpahiluna sa epektibong rehiyonalisasyon sa nasudnong burokrasya.
Pagpahiluna sa piniliay sa mga delegado ngadto sa Constitutional Convention nga mao ang tahasan sa pagbag-o sa 1987 nga Konstitusyon nga maglangkob na sa usa ka Pederalismo ug Parliyamentong sistema sa gobiyerno, lakip na ang pagmugna ug mga bag-ong polisiya sa pagdumala sa nasudnong bahandi, ekonomiya, ug uban pa.
Si Duterte nagtanyag niining bag-ong panglantaw ug programa sa pangagamhanan.
Kini wala lamang niya gisulti, iya kining buhaton ug gisugdan na sa pagpahiluna ang mga pundasyon niini. Iya na nga napakita pinaagi sa iyang “track record” sa serbisyo ang klase sa iyang liderato. Siya sulogo-on nga lider (servant leader) nga adunay praktikal nga panglantaw, hugot nga magpatuman apan adunay kalumo ang kinaiya. Dinhi siya naghangyo nga paluyohan niining katapusang higayon nga gihatag sa atong henerasyo aron andamon ang usa ka hayag nga kaugmaon sa atong nasud ug sa katawhan Pilipinhon ug sa umaabot pa nga henerasyon.
PEDERALISMO dinhi sa Pilipinas
Ngano nga kini mao ang angayan sa atong nasud
Di na kinahanglang molangyaw pa sa Manila aron mangita ug trabaho
Mamenosan ang gidaghanon sa mga tawo sa kaulohan
Mamenosan ang pagguot sa trapiko didto
Mokunhod ang mga eskwater sa kaManilaan
Mapadali pag-uswag ang mga rehiyon ug mga lalawigan halayo sa kaulohan
Modaghan ang mga trabaho sa mga rehiyon ug mga lalawigan
Magpabilin ang katigayonan nga maugmad sa rehiyon inay ipadala ang tanan didto sa Kaulohan ug halos magpakiluoy ang nauna aron ipadala pagbalik ang ilang bahin.
Wala nay magamit nga tinubdan sa Pork Barrel nga kasagaran maadto lamang sa mga Kongresista nga paborito sa administrasyon
Ang mga politiko sa rehiyon di na magsalig sa ihatag sa Presidente nga Pork Barrel sanglit sa Pederalismo mahimo na nila magamit dayon ang ilang bahin sa mga buhis nasyonal alang sa pag-agni ug mga negosyante sa ilang mga dapit
Ubos sa Pederalismo wala nay motunhay nga mga dynastiya sa mga politiko sanglit kini mao ang resulta sa karon sentralisadong UNITARY system sa gobiyerno
Ang mga politiko maningkamot gyud nga motrabaho aron pagpaugmad sa ilang lugar.
Kon dili sila maningkamot sa pagtrabaho walay mosulod nga mga negosyo ug wala po’y dugang trabaho, busa wala pod dugang kita nga pundo. Intonces, wala pod sila’y igo nga garantiya nga mapili pag-usab sa panahon sa eleksiyon.
Sa laktud nga pagkasulti Ang Pederalismo magpadali sa pag-asenso sa Pilipinas.
Tulo n aka tuig ang milabay human molingkod sa iyang pwesto si Presidente Duterte. Sa sinugdanan init kayo ang kalihukan sa pagbag-o sa Batakang Balaod sa tin guha nga mausab ang sistema sa pangagamhanan ngadto sa us aka Pederal nga sistema. Gani gimugna sa Presidente ang usa ka Komisyon nga mao ang nagpahiluna sa sumbanan nga Konstitusyon. Kini gipangunahan ni kanhi Chief Justice Reynato Puno isip Chairman ug usa sa mga membro si kanhi Senate President Aquilino Pimentel Jr. Kini gisumite ngadto sa President kinsa nagtunol usab sa maong dokumrnto ngadto sa Kongreso aron aksiyonan. Ang Ubos nga Balay Balauranan (Lower House) nagmugna usab ug ikaha nga sumbanan kon “draft” nga dakong sukwahi sa gihimo sa Komisyon.
Sunod niadto kusog kayo ang kasikas sa isyu sa pagbag-o sa Konstitusyon ug pagmugna sa Pederlaismo nga kagamhanan. Apan inanay kini nga nahanaw isip nag-unang sumsuman sa mga balita ug mga lantugi sa publiko.
Inya ang mibano mao ang makabungog nga kahilum sa administrasyon ug sa mga sector nga nagduso sa maong panglantaw ni Presidente Duterte ingon man sa mga nagsupak sa maong lakang.
Ang mga pangutana: Unsa man ang nahitabo sa plano nga Pederalismo? Unsa ang hinungdan nga daghan sa mga Kongresista ug ubang mga politko kusganon man nga misupak sa Pederalismong sistema? Asa na man padulong ang maong panlantaw sa Presidente gikan sa Mindanao?
Daghan ang nagtu-o nga kini nga pasalig walay lain nga paingnan kon dili iyabo ngadto sa kanal sa kalimot.
Kini nga talan-awon nagpahinumdom nako sa kasaysayan sa kampanya pagpasubli ni anhi’ng Presidente sa Estados Unidois nga si Franklin Dela Roosevelt. Dihang siya nangandam nga moadto sa us aka Estado aron mangampanya siya giingnan sa iyang magtatambag nga aduna siya’s gihimo nga promise sa katawhan didto nga wa niya matuman. Ang tubag ni Roosevelt: “Ato nga ipanghimakak nga nagluwat ko sa maong pasalig, ug karon na nato himoon ang ilang gisulti nga akong giuluwatan nga pasalig sa milabay nga pinili-ay.”
Ang mga modernong mga politico labi na diri sa Pilipinas duna nay bag-ong bersiyon sa gihimo kanhi ni Roosevelt labi na karon nga mahimo na nga ikompronta sa mga politico ang nagpreserba nila nga mga pamahayag sa mantalaan, radio ug telebisyon o di ba sa social media. Ang bag-ng bersiyon: “Quoted out of context.”
