Sulod sa halos unom ka tuig nga nagtrabaho sa Saudi ang usa nako ka pag-umangkon nga babaye’ng si Matet kaniadto lang milabay nga Lunes, Mayo 25, 2020 siya nagpadala sa ako-a ug e-mail.
Kini ako nga nasayran kaniadto lang milabay nga Miyerkoles, Mayo 27 human nako masusi ang akong e-mail box nga taud-taud nako napasagdan kay na-a ko sa balay nako sa umahan nagkwarantinas imbes sa akong balay sa downtown Davao. Wala man gud signal didto sa bukid mao nga ang akong ginahimo mao ang pagsulat didto ug moanhi sa ‘downtown residence’ nako aron ipadala ang akong lindog sa buhatan niining mantalaan pinaagi usab sa e-mail. Kini aron malikayan ang paggawas sa panimalay subay sa mando sa kagamhanan niining panahon sa emerhensiya dala sa CoViD 19.
Mao nga kaniadtong Miyerkoles sa akong pag-abot sa balay sa Catalunan Grande nakurat ko kay wa man nako damha nga ang akong pag-umangkon nga si Matet Delute nga nagtrabaho sa usa ka restaurant sa Saudi nga gipanag-iya ug usa ka Tsino mao man ang nagmensahe inay nga sila si JB o si Nelson. Si Matet gradwado sa kursong HRM sa Notre Dame University sa Koronadal City ug siya ang sinaligan sa tag-iya sa restaurant sa inadlaw-adlaw nga pagpadagan sa establisimento.
Mao kini ang e-mail ni Matet:
“Hello ‘Kol Vic! Sori nga karon lang gyud ko naka mensahe sa imoha. Unsaon nga sa nanglabay nga mga panahon – mga tuig na gyud – grabe man ang akong trabaho diri tungod kay daghan ang mga kustomer sa among restaurant matag adlaw. Mao nga halos sa pagsira sa akong gitrabaho-an sa pagkagabi-I sobra’ng kapoy na. Ang usa nako ka adlaw nga ‘day off’ mao usab ang adlaw sa pagpanglaba sa akong mga sinina ug sa pagpahulay pud.
“Ambot ‘Kol Vic kon magpasalamat ko sa CoViD 19 nga mao ang naghatag sa ako-a ug taas kaayo nga panahon aron makapangumusta sa uban nga kaparyentihan gawas nila Mama ug Papa ug sa akong igsuon nga si ‘Te Maureen. Mao nga sa pagpahiluna sa Saudi ug mga lakang aron malikayan ang pagkuyanap sa CoViD 19 diri sa maong nasud sama sa pagdili sa mga tawo nga magsuroysuroy ug magpundokpundok temporaryo nga gisiradohan una ang among restaurant sa tag-iya niini. Unsaon
‘Kol nga wala na man moanhi mga kustomer aron mokaon. Ang mga langyaw pud nga mao ang kinadaghanan sa among mga suki labi na ang mga turista nga mga Tsino gidid-an man sa pagsulod sa Saudi samtang anaa pa ang hulga sa grabe ka delikadong sakit.
“Buot unta nako nga mopauli diha sa Davao ‘Kol Vic kay mao ang gusto nila Papa ug Mama kay hadlok sila nga basin matakbuyan ko sa maong sakit diri. Pero unsaon nako nga sa Disyembnre pa mahuman ang akong kontrata. Gawas pa niana ulahi na nga nagdesisyon ang akong mga amo nga ilang sirhan ang restaurant samtang magpabilin pa ang hulga sa CoViD 19. Unya limitado na kaayo ang mga biyahe sa eroplano diri ug lakip sa wa na magbiyahe mao ang mga eroplano gikan ug pabalik sa Pilipinas.
“Gawas pa ani ‘Kol Vic, ang tag-iya sa restaurant nagtuo nga dili molungtad ug dugay ang krisis sa panglawas mao nga iya na lang ko giingnan nga magpabilin sa restaurant, didto ko papuy-on sulod sa panahon sa emerhensiya, libre tanan. Mora ug nindot kaayo nga paminawon ‘Kol Vic, di ba? Libre gud tanan. Pero ang siste, di ko nila sweldohan lakip na usab ang akong mga kaubanan nga wa sab kapauli. Ang ilang rason ‘Kol Vic di sila mosweldo kay wala man daw negosyo ang ilang restaurant, Mao nga ang ilang sagubangon mao na lamang ang inadlaw-adlaw nga pagkaon sa mga nakulgot nga mga empleyado sama sa ako-a. Mao nga misugot na lang pud ko ug ang lain nako nga mga kauban.
“Gumikan kay wala na man mi buhaton halos tibuok adlaw human manglimpiyo sa sulod ug gawas sa restaurant ningtaas ako oras sa pagpadala ug mga mensahe sa akong mga paryente. Labi na sa imoha ‘Kol Vic kay mora ug bag-o lang nako namatikdan nga duna ka na’y FaceBook ug ubang apps sa komunikasyon pinaagi sa social media. Ug sanglit taas akong mensahe sa imoha ang e-mail mao ang akong gigamit.
“Bitaw ‘Kol Vic, medyo ‘dual citizen’ na man ka karon hasta pud si Auntie Nene. Filipino ug Senior Citizens na, di ba? Parehas na man mo nila Papa ug Mama nako. Mao nga pag-amping gyud mo diha kay subay sa mga balita nga akong nasayran pinaagi sa telebisyon medyo daghan kaayo ang mga kaso sa CoViD 19 diha sa Pinas. Daghan na pug nangamatay sa maong sakit. Gani pati mga doctor nga mao unta ang mga nag-una sa pagsanta sa maong sakit daghan na pud ang gitakboyan ug ubay-ubay usab kanila namatay. Ug ang uban pud nga mga front liners sama sa mga nurses ug ubang medical personnel na-quarantine na sab. Mao nga pag-amping gyud mo diha sa ato-a ‘Kol Vic. Sa akong kabahin nagpabilin lang ko nga positibo sa akong panglantaw. Seguro pa ko ‘Kol Vic nga magkita-kita gihapon ta ug kaya nato lutsan kining CoViD 19 ug ang kalisud sa panginabuhi nga misangpot sa katawhan gumikan niini nga sakit nga anaa na sa pandemic nga sitwasyon.
“Medyo nadismaya lang ko ‘Kol Vic nga magsud-ong sa mga ‘footages’ sa telebisyon kalabot sa mga parehas nako nga OFW. Grabe kaayo sila nga nagreklamo nga nalangay sa paglahos pauli sa ilang tagsa-tagsa ka mga panimalay sa lalawigan ug dakbayan kay kuno wa sila gi-atiman sa gobiyerno nga unta mga ‘Bag-omg Bayani’ man daw sila. Ila unta huna-hunaon nga ang kalangay nila sa pagbiya sa Manila diin sila gikuwarewntinas kabahin sa lakang sa gobiyerno nga kalikayan ang pagkuyanap sa CoViD 19 nga mahimo’ng dala sa uban kanila. Sumala sa akong nadunggan sa ilang reklamo dugay daw kaayo silang gitanggong sa M Simpli ug direkta ang akong tubag sa e-mail sa akong pag-umangkon nga babaye:
“Salamat Tet sa imong paghinumdom sa ako ug sa imo Auntie Nene. Yes, agree ko sa imoha nga kinahanglan gyud namo nga ‘senior’ na nga mag-amping sa among panglawas ug dili magpasaya-saya sa gawas kay subay sa mga pahimangno sa mga doctor kami ang matawag nga ‘vulnerable’ nga sektor sa katawhan sa maong sakit. Pero Tet, isip usa ka ‘journalist’ mora ug gikinahanglan gyud nako nga mogawas matag karon ug unya aron makaadto sa editorial office o di ba makahinabi sa mga tawo nga dunay mga otoridad sa isyu sa CoViD ingon man sa pagsanta sa pagkaylap sa maong sakit. Mao ni ang giingon nga sugal sa kinabuhi. Buot ipasabot nako Tet, dunay posibilidad nga mapildi ug modaog pud. Pero parehas nimo positibo lang kanunay ako’ng panglantaw sa kinabuhi. Mag-amping ug labaw sa tanan mag-ampo ngadto sa labing makagagahum sa tanan – ang Diyos.”
SEND.
