Gumikan sa inisyal nga kaguliyang sa katilingban samtang kita nga mga Pilipino nagsugod sa pagtahak sa dalan paingon ngadto sa gitawag nga “New Normal” ako nga ibalik kini nga lindod nga migawas dili pa lang dugay. Kini’ng nagsulat nanghinaot nga pinaagi niini nga lindog mas makasabot ang katawhan sa kabag-ohan nga gikinahanglan nga subayon samtang nagpaingon kita sa pagbalik sa kahimtang sa katilingbang Pilipnhon sa wala pa mahitabo ang pandemya dala sa Corona Virus Disease 2019. Mao kini ang lindog nga akong gihisgutan uban ang ginagmay nga piping-usab nga bahin:
Niining panahon sa kalibutanon nga krisis sa panglawas gumikan sa gikalisangan nga Corona Virus Disease 2019 kon CoViD 19, and nahimo nga pulong sa Inenglis mao ang gitawag nga “new normal.”
Sa akong personal nga panlantaw, ang buot lang ipasabot ani mao ang kausaban sa katilingbanon nga kalihukan ug kinaiya nga ipahiluna gumikan sa nagusbat nga sistema resulta sa CoViD 19 nga nahimong pandemya nga karon naghatag ug dakong kasakit sa katawhan ug mga kagamhanan sa tibuok kalibutan.
Kini nga “new normal” mao na ang angayan nga makat-onan ug sundon sa katawhan bisan pa man kon mahinayhinay na ug kahanaw ang pandemya.
Ipahiluna na ang “new normal” kay daghan na man kaayo sa naandan nga kalihukan ug kinaiya sa tawo ang usbon aron kalikayan nga mosamot ang pagkatag sa delikado nga virus.Kon kaniadtong wala pay CoViD 19 walay mopugong sa katawhan nga makighimamat ni bisan kinsa, makig-inom sa mga barkada, motambong ug dinagko nga pundok, magpina “alta sosyedad” nga kumustahay sama sa paggakos ug pagbiso-biso; pagtambong sa kasal, bunyag, sabong, pagsakay sa nagguot kaayo nga mga public utility vehicles, pakigsalo sa usa lamang ka baso atol sa pag-inom-inom; pagtambong sa trabaho nga magdasok ang mga lamesa ug lingkuranan, pag-adto sa mga grocery ug mga malls sa bisan unsang oras ug adlaw, ug ang pagsuroysuroy, tanan aduna nay regulasyon nga gipatuman ang gobiyerno.
Kini tungod sa kahadlok nga inay mawagtang sa hingpit ang sakit samtang wala pay nahimo nga bakuna ug tambal, mobalik na hinuon kini sa pagdagsang ug mas mosangpot sa mas dako nga kadaot sa katilingban.
Gani, ang klase sa mga estudyante dako kaayo ang posibilidad nga mausab ang sistema. Sa karon gilantaw na ang kahigayonan nga magsugod ang klase sa Agosto pa niining tuiga. Unya aduna pa’y sugyot nga mag “0n-line” una ang klase aron dili kinahanglan moadto sa eskuwelahan ang mga estudyante. Naa pa gyud nag-ingon nga maayo pa nga kanselahon ang “school year 2020-2021 aron pagbalik sa daan nga “normal” wala nay kulba sa sakit nga CoViD 19 ang mga tinun-an. Kuyawa nga panglantaw uy!
Kon madayon ni nga mga sugyot, unsa man kaha ka andam ang atong sistema sa edukasyon aron kini ipatuman? Wala seguro’s problema ang mga tinun-an sa mga tulunghaan nga naa sa sentro sa dakbayan ug kalungsuran; kadtong mga naay ikasarang sa pagpamalit ug mga himan sama sa computers, printers, pagpataud ug internet connection, mga modern nga cellular phones, etc.
Pero unsaon man ang mga estudyante nga anaa sa hilit nga mga dapit ang ilang mga tulunghaan? Unsaon kadtong walay ikapalit ug laptop o personal nga computer? Ug labi sa tanan unsaon ang mga tinun-an nga naa magpuyo sa mga dapit nga walay signal nga mohatud sa on-line nga leksiyon?
Unya, kon limitado lang ang itugot nga kapasidad sa mga sakyanan nga pampubliko, unsa ang buhaton aron malikayan ang pagka langan sa pag-abot sa mga trabahante ngadto sa ilang mga buhatan?
Unsaon usab sa kagamhanan nga matabangan ang mga trabahante nga makapauli sa ilang mga pamilya sa tukma nga oras?
Kini’ng tanan nga gikinahanglang kabag-ohan mosangpot gyud sa pagkadiskaril sa panginabuhi sa katawhan. Ug dili kahibudngan kay klaro man kaayo ang pagkahugno sa ekonomiya sa nasud nga posible nga molungtad ug dugay pa nga panahon una kini makabangon.
Hinuon, niining panahon sa dako kaayo nga krisis nga dala sa CoViD, tataw nato nga makita ang kapasidad natong mga Pilipino nga makigbisog bisan pa man sa kalisud sa panahon ug sa ka delikado kaayo sa dili makita nga kaaway.
Sa kanunay, ang nagdumala sa kagamhanan naghangyo sa pagtinabangay, sa pagtuman sa mga latid aron kalikayan ang mas dako nga kadaot sa katawhan ug sa nasud mismo. Kini bisan pa nga dunay pipila nga padayon nga wala mosalig ug makontento sa mga lakang nga gisagop sa gobiyerno.
Mao seguro nga ang administrasyon hugot nga nagpasidaan nga andamon sa matag usa nato ang pag “adjust” ngadto sa gitawag nga “new normal,” nga kon ato gyud nga sabton sa husto, ang gipaabot mao “abnormal” nga sitwasyon sa katilingban samtang maningkamot ang nasud nga makabalik sa kanhi nga kahimtang normal.
“Kaya nato ni?” Basta mosalig sa kaugalingon, sa kagamhanan, ug sa labing taas nga makagagahum, walay dili kayahon sa mga Pilipinos, di bah?
