PROTEKTAHAN ang Tampakan …Panalipdan ang Mindanao: SMI Tampakan, Pahawa sa Mindanao KARON
Kahiusa nato ang mga katawhan sa Mindanao ug isip katawhang Pilipinhon, nagkahiusa sa pagtuo nga nanawagan alang sa hustisya ug integridad asa kinaiyahan.
Kusganon natong gisupak, hugot nga gihimaraot ug gibabagan kining Proyektong Pagmina sa Tampakan nga giduso sa Sagittarius Mines Inc.(SMI), kansang dugokang tagdumala mao ang Alcantara Group of Companies.
SAYRON TA ANG MGA DATOS:
Ang Tampakan Mining Project usa ka higanteng proyekto nga labihan kadako ang mahimong epekto. Ang SMI Tampakan molangkob og 4 ka mga utlanang pangprobinsya, unom (6) ka tinubdan/agosan sa tubig ug duha ka dagkong suba, diin:
Halos 10,000 ka ektaryang kalasangan ang mahapay, 50% niini bukas ug saradong mga silunganang lasang. Ang paga-kubkobon dunay 800 ka metrong giladmon, 2.5 ka kilometrong gilapdon ug 3 ka kilometrong gilay-on.
1000 ka pamilya ang mapalagpot gikan sa ilang mga kom,unidad, 5000 ka tawo ang mabalhin ug pinuy- anan, lakip mga kababayen-an ug mga kabataan.
LABING MENOS 5000 ka mag-uuma nga nag- ugmad sa mga irigasyon nagasalig sa mga tinubdan sa tubig dinha sa FMA para sa ilang pagtikad og mga maayong yutang pang- uma.
500 ka ektarya matabunan og mga basurang bato nga kontaminado’g daghang arsenic ug mosangpot gayod sa pagpa-agos og aksido. Ang nahisgutang proyekto naghapa sa lugar nga daling bisitahog linog (“geological fautlines”) ug ingon man sa nagkanit-kanit nga mga dili-aktibong bulkan sulod sa 12 ka kilometrong erya sa Mt. Matutum nga usa ka aktibong bulkan.
MAKAT-ON SA NANGAGI
Dili ta gustong mahitabo pag-usab ang kadaot nga gidulot sa Marcopper: nangamatay nga mga salog ug sapa, grabeng pagmabaw ug pagkapuno sa hilo sa Calancan Bay, makadaot nga mineral naglutawlutaw sa dugo sa mga bata, mga umahan nga nasanapan og mga hugaw o basura gikan sa minahan sukad pa sa halos 25 ka tuig na ug hangtod karon..
Kon ang mga basura (tailings) sa minahan ginatambak, o nag-opereyt na ang “open pit”, unsang mga sapa ang mamatay? Makasugakod ba ang Sarangani Bay paghupot og usa ka power station ug
usa ka filter plant nga mohaw-as sa tubig sa “mine concentrate”?
Kon ang tubig nga gamiton sa pag-opereyt sa minahan mokabat og 908 litro matag segundo,unsang mga salog ang mahubsan ug pila ka ektaryang umahan ang mapurnada?
Kon maupaw ang kalasangan, asa man mopaingon ang katawhan? Unsaon nila pagpakabuhi kon ang ang ilang pangabuhian anaa man sa lasang ug sa kasapaan? Pila ka matang sa hayop ug tanom ang hayan mangahanaw?
Unsaon man kaha sa taga-Mindanao pagsagubang sa epekto sa mga katalagman ug magpabiling mapiskayon kon ang sistemang pang-ekolohiya mahimo na unyang huyang? Ang pagmina mao ang nakahimog labing daghang linog nga hinimoag- tawo sa tibuok kalibotan.
NAGSUMPOT-SUMPOT NGA MGA IREGULARIDAD
Niadtong 2016, ang permit sa SMI gIkanselar sa kanhing Sekretaryo Gina Lopez sa DENR (Department of Environment and Natural Reources. Miingon siya nga dili gyud unta angayng isyuhan og environmental compliance certificate (ECC) tungod sa mga seryosong iregularidad.
Niadtong 2019, ang opisina sa Presidente miusab pagtugyan ning maong ECC. Nganong gibalik pag-isyu ang ECC nga gikanselar na? Ug unya, nasulbad ba ang mga isyu sa iregularidad ?
Ning tuig 2020, nasayran nato nga ang kontrata sa Tampakan Mining Project gilugwayan og dugang nga 12 ka tuig. Ang Financial and Technical Assistance
Agreement/FTAA mi-expire na niadtong miaging Marso 2020. Pihong “gi-aprobahan” kining 12 ka tuig nga ekstensiyon niadtong 2016 ni Leo L. Jasareno nga Director sa Geosciences Bureau sa DENR sa miaging adminstrasyon.
Apan dili kaha gihimo kining maong iregularidad sa likod ni Presidene Duterte kinsa makadaghan nagbutyag nga ang proteksiyon sa katawhang Pilipinhon ug kinaiyahan DILI IKOMPROMISO sulod sa iyang termino?
O kaha si Presidente Duterte mismo misugot ning 12-ka-tuig nga ekstensiyon
a) Ang proyekto sa pusod ng mga ilog
b) Sa gitna ng mga faultline
pinaagi sa pagpakahilom? Gitugotan niya ang usa ka proyekto nga nagbutang sa peligro sa tibuok Mindanao, sa labong kalasangan, kasapaan, mabungahong mga umahan, ang mga katungod sa mga B’laan ug ang pangabuhian sa 200,000 ka mag-uuma para lang motunhay ang interes sa mga langyaw? O ang labi pang salawayon, para sa pribadong interes sa iyang mga kasangga sa politika nga kakonsabo sa mga langyaw sa negosyo? Kon ugaling dili man, wala bay mga timailhan sa dili-maayong-binuhatan sa gobyerno dinhi niining pagpabalik sa Tampakan mines?
Karong Oktubre, nga Buwan sa mga Lumad, ang nasayran sa publiko nga mga katungod sa tribu “gitanyag” sa NCIP (NationalCommission on IndigenousPeoples) ngadto sa SMI Tampakan pinaagi sa CP (Certification Precondition) nga gi-isyu niadtong miaging Septiiembre 19. Ang NCIP mao man unta ang gitugyanan sa pag protektar sa mga katungod sa mga katawhang Lumad. Gibalita kining maong lakang sa NCIP human ang Koronadal City Regional Trial Court naghukom niadtong Oktubre 12 nga nahiayon sa Konstitusyon ang pagdili sa “open-pit mining” dinha sa South Cotabato.
Unsaon man pagpamatuod sa gobyerno nga matarong ang mga aksiyon niini?
MAKABUNGOG NGA KAHILOM
Ang pagpakahilom ni DENR Secretaryo Roy Cimatu makabungog nga pagtugot.
Ang pagpakahilom ni Presidente Duterte usa ka kapakyasan sa pagprotektar sa Mindanao ug mga katawhan niini.
Ang pagpakahilom nagakahuloga’g PAGTANGDO. Pagtangdo sa dakong kadaot nga nagpahipi:
Ang nag-umido nga pagkagusbat sa mga kultura ug katawhan labinang mga B’laan;
Ang sumbalik sa pagkawala sa mga lasang sa Mindanao ta;liwaa sa climate change o kausaban sa klima;
Ang nagkagrabeng krisis sa tubig sa Mindanao;
Ang nagapadayon nga pag-antos sa katawhan, labina ang mga mag-uuma, kababayen-an ug kabataan sa Mindanao.
Ang mga dautang sangputanan masinati dili lang sa Tampakan ug tibuok isla sa Mindanao—nga may kalagmitang mahinabo sulod sa 2000 ka tuig. Sanglit ang Mindanao mao man ang food basket” sa nasod, usa ka nasudnong krisis sa pagkaon taliwaa sa pandemya nag-ungaw nga mahitabo.
ATONG PANAWAGAN:
Bawion ang 12-ka-tuig nga ekstensiyon sa FTAA sa SMI Tampakan.
Tamdon ang pagdili (bawal) sa “open-pit mining”sa South Cotabato ug panigurohon ang kaluwas ug kahilwas sa mga katawhan ug kalikopan sa tanang probinsiya.
Ipasuhong (repeal) ang Mining Act of 1995 ug hatagag prayoridad o labawng pagtagad ang balaodnon nga Alternative Minerals Management Bill.
Panigurohon nga magtambayayong ang nasudnon ug lokal nga gobyerno sa mga prayoridad kabahin sa mga palisiya sa pagmina ug sa gitakdang programa sa kinaiyahan sa kinatibuk-an.
Ang pagpahiuli sa ekonomiya tugbang sa sulirang dulot sa pandemya dili himoong pasangil aron ipasutoy ang pagmina. Dili ta makaako sa pagkompromiso sa kalikopan (environment) ilabina sa pandemya nga mao mismoy resulta sa grabeng pagpahimulos sa kinaiyahan ug sa “biodiversity”.
Uban sa atong kabatan-onan ug mga batan-ong lider hugot natong bantayan ug sutaon labina karong nagkaduol ang eleksiyon – ang mga timailhan sa matuod ug sinserong liderato kalabot sa pag-amping sa
kinaiyahan
Nagkabugkos kita alang sa Mindanao ug alang sa katawhang Pilipinhon.
Patalinghogan ta ang tiyabaw sa planetang Yuta ug ang tiyabaw sa mga kabos labina sa Mindanao: Oya Mindanao.
Nakig-ambit kita sa mga tingog sa atong mga igsuon, mga ginikanan ug mga kabataan sa Mindanao.
Ang Tampakan ug ang Mindanao maoy Atong Komun nga Pinuy-anan: Protektahan ta ang Tampakan ug panalipdan ang Mindanao.
SMI Tampakan, pahawa na, KARON dayon.
(SGD) Most Rev. Cerilo Alan U. Casicas, D.D.
Bishop of Marbel
(SGD) Fr. Joel E. Tabora, S.J.
President of Ateneo de Davao University
(SGD) Fr. Mars Tan. S.J.
Endnotes
I.Ang final mining area (FMA) mokabat og 9,605 ka ektaryang kayutaan nga mol- angkob og 4 ka lainlaing munisipyo saDavao del Sur (Kiblawan), Sultan Kudarat (Columbio), Sarangani (Malungon) ug South Cotabato (Tampakan). Walagilakip din- hi ang OLI (Offlease infrastructure) ug ang Resettlement Area. Ang OLI nagalakip og usa ka “slurry pipeline”ug “transmission lines” nga molatas sa mga probinsya sa South Cotabato ug Sarangani. Ang gisugyot nga lugar ngatukuran sa “filter plant” ug “power station” mao ang baybayon sa Sarangani Bay. Ang gihugon-hugonan nga dapit parakabalhinan sa mga residente molukop og 9 ka barangay sulod sa mga lugar nga Yutang kabilin o ancestral domain. Kiniang resulta sa pangusi-
sa: Pagdumala sa Minahan ug Katubigan nga gipreparar sa Ateneo Tropics and Ateneo Institute ofAnthropology. Agosto 2013. (wala mamantala nga pangusisa ug inabagang pagrepaso sa proseso sa EIA ug resulta parasa Tampakan Mining Project).
II.“Severe water shortage is projected to be experienced in 2040, where agriculture is the most stressed sector in Mindano, the most stressed region” National Drought Plan for the Philippines (2019). Pp. 30-31https://knowledge.unccd.int/sites/default/ files/country_profile_documents/1%2520FINAL_NDP_Philippines.Pdf
III.Map of the Catchment Areas and River Systems. Figure 3-2.7 Environmental Impact Statement (EIS) of the Tampakan mining project. Page 3.2-17 in https://www2. slideshare.net/no2mininginpalawan/tampakan-mine-project-eis-main- report-april- 2011-8480064?from_action=save
IV.“Environmental Impact Statement: Tampakan Copper-Gold Mining Project” (2011). Table 2-8. “Estimated Project Water Requirements” Page 2-30. https://www2. slideshare.net/no2mininginpalawan/tampakan-mine-project-eis-main-report-april- 2011-8480064?from_action=save
V.Distribution of Active Faults and Trenches in the Philippines. Philiippine Institute of Volcanology and Seismology . https://www.phivolcs.dost.gov.ph/index.php/ earthquake/earthquake-generators-of-the-philippines. Gikan sa presentasyon ni
Bishop Allan Casicas sa SoMEDay in Tampakan: Stakeholders’ Forum on the State of Mining and the Environment in Tampakan nga gipasiugda niadtong ika-30 sa Oktubre pinaagi sa zoom.
VI.Sa 812 ka matang sa mga tanom, 247 niini endemic sa Pilipinas o dinhi ra sa Pilipinas nagatunhay ug 52 niini ania sa Mindanao ug 55 ka matang ang hayan mahanaw. Ang Mindanao ginatawag og “bull’s eye” sa nagkalainlaing matang sa mga kinabuhi tungod kay 95% sa mga hayop nga nabuihi sa l;tubig ug mamala (amphibians and reptiles) sa rehiyon dinhi lang sa Mindanao makaplagan. Ug 437 sa 600 ka mga langgam sa Pilipinas nia dinhi sa Mindanaoigkita, diin 32 niini “endemic” ug 38 ka matang ang nahimutang sa hulga nga mangawagtang.
VII.This equivalent to the 3 day bulk water supply for most (70%) of Davao city from the Tamugan Bulk Water Supply Project.
VIII.Grabeng “water shortage” ang malagmit masinati sa tuig 2040,diin ang agrikultu- ra maoy labing maapektuhan ug ang Mindanao region maoy labing makasinatig kahasol.” National Drought Plan for the Philippines (2019), pp. 30-31.
IX.National Geographic (2017). “How Humans are causing deadly earthquakes.“ https://www.nationalgeographic.com/news/2017/10/human-induced-earth- quakes-fracking-mining-video-spd/ Date last accessed: 1 November 2020
X.CP refers to the certification issued by the NCIP that the site covered and affected by any application for concession, license or lease, or production-sharing agree- ment does not overlap with any ancestral domain area of any indigenous cultural community or indigenous peoples. That, or if the site is found to be within an ances- tral domain area, that the required Free, Prior and Informed Consent (FPIC) was already properly obtained. FPIC is the consensus of all members of the IP commu- nities in a particular project within their ancestral lands.
(SGD) Most Rev. Antonio J. Ledesma, S.J., D.D.
Archbishop Emeritus of Cagayan de Oro
(SGD) Fr. Pedro Walpole, S.J
(SGD) Fr. Karel San Juan. S.J
President of Xavier University – Ateneo de Cagayan President of Ateneo de Zamboanga
With 519 Individual Signatories and 94 Organizations
1. Ecoteneo 26. UNLAD-Bito Lake Farmers 47. Association of Major 67. Alliance of Leaders Promoting
2. APILA and Religious Superiors in the Advocacies in Society
3. UCEAC 27. Fishers Association Philippines (AMRSP) 68. Initiatives for Dialogue and
4. Ateneo de Davao Unified Civilian Society, 48. Order of Friars Minor Empowerment through Alternative
University Sociology Inc. Justice Peace and Integrity Legal Services (IDEALS Inc.)
Department 28. Marian Women’s of Creation (OFMJPIC) 69. Kinaiyahan Foundation Inc.
5. Atenews Cooperative 49. Franciscan Solidarity 70. I am Hampaslupa, Inc
6. ICOMMP 29. Ang Aroroy Ay Alagaan Movement for Justice 71. SIAD Initiatives in Mindanao
7. Social Sciences Student (4As) Peace and Integrity of Convergence for Asset Reform
Executive Council 30. Alyansa Laban sa Mina sa Creation (FSMJPIC) and Regional Development
8. Ateneo de Davao Junior Mindoro (ALAMIN) 50. Ecological Justice Interfaith 72. Bantayo Aweg
High School 31. Samahan ng mga Movement (ECOJIM) 73. Bantay Bukid Farmers
9. Interfacing Development Magsasaka Ayaw sa 51. Fellowship for the Care of Association
Interventions for Pagmimina (Palawan) Creation Association Inc. 74. Go Organic Davao City
Sustainability (IDIS) 32. No-Burn Pilipinas (NBP) (FCCAI) 75. Go Organic Mindanao
10. Legal Rights and Natural 33. Bantay-Kita (BK) 52. PUP Solidarity for 76. Child Alert Foundation
Resources Center (LRC) 34. Green Thumb Coalition Environmental Education, 77. Minland Foundation
11. DYESABEL (Davao (GTC) Protection and 78. Mag uuma sa Sirib Association
Youth’s Environmentally 35. Center for Energy, Development (PUP – SEED) (MASIA)
Sustainable Advocacies Ecology and Development 53. LILAK-Purple Action for 79. Mamamayan Ayaw sa Aerial
Building and Empowering (CEED) Indigenous Women (LILAK) Spray (MAAS)
Lives) 36. Sentro ng mga 54. Maporac Aeta Organization 80. Davao Association of Catholic
12. SEAD (Students’ Nagkakaisa Progresibong (MAO) Schools
Environmental Alliance of Manggagawa (SENTRO) 55. Bohol Integrated 81. Sangguniang Laiko ng Pilipinas
Davao) 37. Coalition Against Development Foundation, (Council of the Laity of the
13. Laudato Si Trafficking of Women in Inc. (BIDEF) Philippines)
14. Philippines Environmental Asia-Pacific (CATWAP) 56. Notre Dame Educational 82. Prayer Warriors of the Holy Souls
Studies Institute 38. Kalipunan ng mga Institution (NDEA) 83. ntegrated Pastoral Development
15. Alyansa Tigil Mina Kilusang Masa 57. Sibuyanon Against Mining Initiative – Davao Office
16. Tambayan Inc. Children’s (Kalipunan) 58. Sentro ng Alternatibong 84. John J Carroll Institute on Church
Rights Center 39. Piglas-Kababaihan Lingap Panlegal (SALIGAN) and Social Issues (JJCICSI)
17. Philippine Misereor 40. Didipio Earth Savers 59. Mindanaoan Youth 85. Tanggapang Panligal ng
Partnership Inc. (PMPI) Multipurpose Development Center, Inc. Katutubong Pilipino (PANLIPI)
18. Philippine Women’s Association (DESAMA) 60. ASEAN Abundance 86. Gitib, Incorporated
College of Davao 41. BIleg Dagiti Babbae Innovation Lab 87. Fuertes Medical Suits and
19. Masipag Mindanao (BILEG) 61. Project MariKnows Tuburan Institute
20. Ecowaste Coalition 42. KUMASA NA 62. STEP Philippines 88. Tuburan Institute
21. Sustainable Davao 43. Lay Empowerment for 63. Rotaract Club of Davao 89. ISLA Biodiversity Conservation
Movement Principled Politics and 64. United States Government 90. Social Action Center – Diocese of
22. Center for Energy, Good Governance (LET- Alumni Association – Davao 91. MarbelLasallian Community
Ecology and Development PP) 65. Student Organization Development Center of De La
(CEED) 44. Bayay Sibuyanon of Marine Engineering Salle University-Dasmarinas
23. Green Thumb Coalition 45. Sibuyanons Against (S.O.M.E.) 92. Akbayan Youth
(GTC) Mining (SAM) 66. Family Planning of the 93. Xavier Unversity- Ateneo de
24. Healthcare without Harm 46. Partido Manggagawa Philippines (FPOP) Youth Cagayan
25. BayWatch Foundation (PM) Core Group Davao 94. Ateneo de Davao University
