May punto nga huna-huna
Halos usa na ka bulan nga wa ko’y nadawat nga e-mail gikan sa akong gwatsinanggo nga pag-umangkon nga si JB o John Briann nga tu-a natanggong sa iyang gitrabaho-an nga restaurant sa Jeddah, Saudi Arabia.
Mora ug gimingaw pud ko sa karaho kay usahay makalingaw ug maka-intrega pud ang iyang mga ginatuki sa iyaha’ng mga e-mail sa ako-a. Mora ba ug seryuso kaayo ang iyang sinultihan labi na kung may kalabutan sa politika ug sa pagpadagan sa gobiyerno dinhi sa Pilipinas.
Pero sa milabay nga halos usa na ka bulan diin nagpadayon ang pagkuyanap sa Corona Virus Disease 2019 (CoViD 19) pandemic wa na ko’y nabasa o nadungog nga tawag niya aron makighinabi ug mangumusta sa ako-a ug sa iya auntie nga magulang sa iyang Mama, ang ako’ng Misis.
Hinuon, akong nasayran nga diay bisan sa pagkaylap usab sa pandemya didto sa Saudi ug nga wala maka-abli ang restaurant nga iyang gitrabaho-an, ang iyang amo nga Arabo mipugong sa iyang mga trabahante nga magpabilin lang didto sa iyang establisemento, didto magpuyo, wala lang sweldo pero adunay kanunay nga rasyon sa pagkaon.
Subay sa “post” ni JB sa FaceBook didto sa Family Chat group nila nga manag-agaw ug mga iyaan ug uyo-an, ingon man mga pag-umangkon lakip na sa akong mga anak, gipasabot ni JB nga dili lang daw mabalaka kami’ng iyang mga kabanay kay luwas siya batok sa CoViD 19 ug nga dili siya mapasmo didto kay gisagop gyud sila sa ilang amo.
Apan ang problema lang daw, matud pa sa gwatsinanggo nakong pag-umangkon, hangtud lang sa pultahan sa ilang restaurant ang ilang magawsan ug didto makatan-aw-tan-aw sa mga silingan nga mga establisemento ug mga tawo nga tu-a gikwarentinas didto.
Matud niya perti daw mingawa sa mga dalan didto karon ug nga sobra ka estrikto nga gipatuman ang mga “health protocols” ug halos sa tanang suok kon mga kanto sa kadalanan naay pulis nga nagbantay. Ultimo ang paggawas sa pultahan sa balay o sa mga lugar trabaho-an dili mahimo’ng magdugay.
Dugang ni JB, gusto unta niya mopauli pero ang problema dili mosugot iyang amo. Unya kon mo-insister daw siya, siya na ang mamasahe sa eroplano.
Tiwasan nga wa pa’y mga biyahe pauli sa Pinas, agwanta na lang siya sa kamingaw ug kalaay nga walay trabaho kon di magluto ug mokaon ug manglimpiyo ginagmay sa ilang restaurant.
Sa akong huna-huna, “Maoy gidangat.” Luoy pud.
**************************
Kaniadtong milabay nga Huwebes akong nakita ang pipila ka mga ginikanan sa mga estudyante sa usa ka barangay high school duol sa akong balay sa bukid.
Didto ko sa akong nataran niadtong tungora kay nasugo-an ni Misis nga ipahiluna pagtarong sa tungtonganan nga puthaw ang mga kaang sa mga misitas nga bag-o lang niyang gibalhin gikan sa gitamnan niini nga masetira’ng plastic.
Sanglit ang maong mga ginikanan nga naghulat diay sa principal sa maong tulunghaan pulos naka-ila sa ako-a pipila kanila miduol sa “gate” sa kural sa akong balay ug mitawag sa ako-a kay dunay ipangutana.
Matud pa sa usa ka inahan: “Sir Vic, ngano nga wa na lang ka magbayad ug tawo nga maoy mohimo nianang imong gibuhat karon. Init ra ba kaayo ang panahon ug basin di na ka kasugakod kay “senior” na man ka, di ba Sir?”
Dali nakong tubag sa ilaha: “Ay, sanay na ko sa pagbuwad sa init mga Ma’am. Bata pa ko maglimpisa ko sa amo’ng umahan didto sa Sugbo ug kon panahon sa bakasyon, tu-a pud ko uban sa among panagatan diin tag-usa ka semana nga naa sa dagat arong mangisda. Natural nga mabag-as gyud sa init.”
“Bitaw Sir Vic. Amo gyud namatikdan nga sukad sa pagsugod sa ECQ ug hangtud karon nga nag MGCQ na ang Dabaw mora ug mas daghan nga panahon ka namo makita dinhi sa imong balay kay sa kaniadtong wala pa’y CoViD 19.
“Pero Sir, unsa’y imong ikasulti ani’ng among gihuna-huna labot sa gilaraw sa Department of Education nga magpatuman ug “module-based” education o dili ba ‘on-line’ teaching o pinaagi ba hinuon sa radyo ug telebisyon ngadto sa mga estudyante. Kabado kaayo mi aning mga planoha Sir ba. Unsaon sir, sa ‘on-line’ wa man intawon mi ikapalit ug mga laptop o tablet ba. Bisan celfone nga dunay kakayahan alang sa ‘on-line’ nga klase wa pud mi. Ug bisan pa ug na-a mi ana nga mga gadget Sir Vic, wa gihapon mahitabo kay wa man signal diri sa atu-a. Moadto pa sa mga bungtod ug hawan nga umahan ang among mga anak aron mangita ug signal. Pastilang hasola ana Sir uy.
“Unya sir, kon sa ‘module-based’ pud nga pagtudlo, sa among tan-aw mora na hinuon ug kami na ang maestra o maestro sa among estudyante’ng mga anak. Sa amo bayang panahon Sir, wa mi makaagi ana’ng ‘module module.’ Di mi kasabot unsaon sa paggamit sa module aron katudlo-an ang among mga anak. Unsaon na lang pud among trabaho sa balay, ingon man ang among inadlaw-adlaw nga pagtabang sa pagpangita ug kabuhi-an sa pamilya?
‘Kon mao gyud na ang ipatuman nga sistema Sir Vic, duna mi gilaraw nga himuon. Sanglit dako nga bahin sa trabaho sa mga magtutudlo ihatag na man sa amo-a unsay maayo kon bahinon na ang binulan nga sweldo sa mga maestro ug maestro diin ang katunga moadto na sa amo-a? Total kami na man ang maghimo sa ilang trabaho. Unsa’y imong ‘say’ Sir Vic?”
Gusto nako mobahakhak ug katawa; ako lang gipugngan. Pero alang sa ako-a dunay punto ang ilang gihuna-huna. Angay lang seguro nga sila hatagan ug honorarium gikan sa mga sweldo sa mga magtutudlo, di ba?
